Ved Vyas Upadhyaya Neupane is better known
by his more popular name, which happens to be Nirmohi Vyas. He was born on
August 4, 2009, in Bhawanipur village of Kalaiya. A journey from a small
village to becoming a prominent name in Nepali literature is as interesting as
it gets.
- Early Life and Background
- Childhood and Education
- Literary Beginnings and Inspirations
- Professional and Literary Career
- Personal Demands and Resilience
- Acknowledgment and Awards
- Institutional Contributions and Legacy
- Later Life and Legacy
- Continuous Contribution to Literature
- Mentorship and Influence
- Thematic Concerns in his Works
- Awards and Recognition
- Personal Philosophy and Beliefs
- Legacy and Lasting Impact
- Final Reflections
- बग्दै बग्दै
- चढूँ नित्य आत्मीयताको उकाली
- शरन्निशा
- तिमी र म
- प्यारो दायित्व बन्धन
- नरहे देश नै सग्लो, के काम गणतन्त्र यो ?
- मेरी कविता
- मलाई तिमीले
- महाकवि देवकोटाप्रति
- मृत्युपछिको मीठो सपना
- चम्कँदै छन् यहाँ नक्कली लेखक
- प्यार ! आऊ पुगौँ सच्चिदानन्दमा
- Bhana Bhana
- Bhana Bhana
- प्रभु !
- ओत लाग्न कहाँ जाऊँ ?
- उठौँ जुर्मुराई सबै स्वाभिमानी
- मेरी शरत्पूर्णिमा
- म सत्ते ! तिमीलाई नै भेट्न आएँ
- बज्छ वीणा त्यहीँ
Early Life and Background
Neupane traces his origin to Jumla, and his
native home is at Sisneri, Makwanpur. His family relocated to Kalaiya in 2004,
and five years later, he was born. After many calamities had been faced,
including the deaths of family members due to the hazardous landscape of their
native land, Neupane's family did well for themselves where they had relocated
to. His father, Narnath Upadhyay Neupane, was a religious and highly regarded
Brahmin in his community, notorious for his steadfast observance of religious
rules and his commitment to self-study and teaching alike.
Childhood and Education
Early schooling for Neupane started in 2016
at Siddheshwar Sanskrit College Brahmacharya Ashram. Though the institution was
badly facilitated, it managed to give him a good grounding regarding his future
literary pursuits. Later, he went on to pursue higher education and completed
his MA in Nepali and a PhD focusing on "Trend Analysis and Evaluation of
Nepali Travel Literature."
Literary Beginnings and Inspirations
Neupane influenced the melodious recitation
of Ramayana and Mahabharata by his father to start writing poetry when he was
eight years old. His father had so much influence that while still very young,
he developed a love for literature and Sanskrit. This influenced him to begin
formal writing; his first published work appeared in 1970.
Professional and Literary Career
He had a teaching career spanning over four
decades in institutions such as Janata High School and Thakurram Multipurpose
Campus. As imposing his academics were, his parallel writing career was no less
matched, having written 17 published books in genres ranging from poetry to
novels to memoirs, while three more were in the process. His popular works
include "Behuli Anmaeko Ghar," "Swayambhu's Eyes," and
"Tasbeer Timrai."
Personal Demands and Resilience
Personal adversities, in the forms of
various agonies like excessive poverty and the death of his first wife, have
always knocked at the door of his life. Neupane has shown strong resilience in
approaching both creative writings and teaching with dedication, rearing his
children alongside his career. Never once did he betray his family or
profession.
Acknowledgment and Awards
His contribution to Nepali literature has
been recognized at a wide level. He received several awards, which include the
Devkota Memorial Award and the Nepal Vidya Bhushan Medal. His works are being
taught in several universities; he is also being a subject of biographical and
creative research projects.
Institutional Contributions and Legacy
Beyond his own merits as a writer, Neupane
played an important role in various literary organizations: the founder
secretary of Sahitya Samiti Bara and Bara Sahitya Parishad; president of
Devkota Memorial Sabha and Chiranjeevi 'Nepali' Memorial Literary Academy. His
leadership and dedication to the promotion of Nepali literature have left an
indelible mark on the community of writers.
Later Life and Legacy
Nowadays, Neupane lives a peaceful life
with his grandchildren in Imadel, Lalitpur. His elder son works in the high
ranking position in the banking services while the younger son lives in
Australia. Though he is advanced in age, the love for literature is
undiminished in Neupane. A long journey it was which he covered from that small
village in Nepal to a celebrated literary figure.
Continuous Contribution to Literature
Nirmohi Vyas, even in retired life,
continued to write and contribute articles, poems, and stories in various
publications. His love for Nepali literature and dedication to his craft earned
him respect in those circles.
Mentorship and Influence
The role of Neupane as a mentor has been
immense. He has guided a number of young writers by encouraging them to be
creative and practice continuously. His impact is not just confined to people
around him but beyond in the larger literary world through his writings and
teachings. For many of his students and followers, he is considered a guiding
light in the world of Nepali literature.
Thematic Concerns in his Works
Much of Neupane's works denote reflections
of the cultural heritage of human emotions and responses to various social
issues. His works reflect deep knowledge about Nepali society and culture, and
because of it, his writings have turned out to be realistic and deep. More than
anything, travel literature identifies him for their illustrative way of describing
the terrain where he has traveled, and his introspective views bring out the
soul of those places.
Awards and Recognition
Throughout his career, Neupane was
continuously bestowed with various awards for his literary works. Some major
awards, as proof of his gift and involvement in the field of literature,
include Best Award 2046, Yeti Finance Award 2062, and one of the most
prestigious, Tribhuvan University Long Service Medal in 2069. His writings have
been recognized not only in Nepal itself but beyond the country among the
greater South Asian literature.
Personal Philosophy and Beliefs
The personal philosophy and belief of
Neupane have been well imbibed in his upbringing and the lessons taught by his
father. He believes in literature which can bring a change in society and touch
hearts. His writings reflect his belief in non-violence, compassion, and the
preservation of culture. Time and again, he has repeated that modernity too
needs the touch of roots.
Besides all the difficulties, he did not
let his dedication toward family duties falter. He married again after the
tragic death of his first wife and nourished his family through the hard times.
The children, brought up with a strong values system and a love for learning,
have achieved exemplary success in their respective fields. Neupane's biography
is related not only to the literary world but also to how much hardship and
resolve he has for his loved ones.
Legacy and Lasting Impact
The legacy that Neupane has left behind has
manifold expressions. Being a litterateur, he enriched Nepali literature with
his various bodies of work. As a teacher, he inspired scores of students to
take up literature and studies. His leadership in various literary
organizations helped promote and preserve Nepali culture and heritage. The
life's work of this rare genius goes on to inspire new generations of writers
and readers, ensuring that his contributions to literature will live on.
Final Reflections
He looks again at his life's adventure as
one in all perseverance, passion, and love for subculture and language. His
tale is a reminder of the electricity of literature in bridging gaps, fostering
information, and enriching lives. Neupane's life and work carry alive the
spirit of Nepali literature, rejoicing in its rich traditions while embracing
new ideas and perspectives.
Later in his life, Neupane remained a
sweetheart in the field of literature, and his writings have continued to be
read and treasured by many. His spirit breathes through his writings, his
students, and the many lives he had touched through his words and deeds.
Nirmohi Vyas Ved Vyas Upadhyaya Neupane stands as an icon of Nepali literature,
testifying to the lifelong power of the written word.
बग्दै बग्दैबैसट्ठी वर्ष लागेको यो वार्धक्य उमेरमा बग्दै समय—गङ्गाको यो अनन्त प्रवाहमा पाँचपुस्ते थलाबाट चटक्कै चुँडिईकन म नयाँ ठाउँमा आएँ जिन्दगानी बिताउन कठै ! नियतिको भोग यो निष्ठुर विडम्बना तीनछक्क परेको छु पोख्नै सक्तिन भावना यहाँका निम्ति नौलो म, मेरा निम्ति अरू नयाँ नयाँ भूगोल, संस्कार, भाषा, भेष सबै नयाँ न कसैले यहाँ चिन्छन् मलाई, न म चिन्दछु बकुल्ला–कुलमा कालो कागजस्तै म भिन्न छु पूर्व–पश्चिम खै कुन्नि कता उत्तर–दख्खिन विपरीत सधैँ देख्छु सूर्यको गमनागम त्यसो ता हो त्यही पूर्व जता सूर्य उदाउँछ तथापि दृष्टिमा मेरो सदा दिग्भ्रान्ति छाउँछ ‘पुर्खौली थातमै रम्ने मान्छेको हुन्न उन्नति गति जीवन हो हाम्रो, यसमै छ समुन्नति सर्वदा गतिमान् जो छ पर्दैन कहिल्यै थला देवता पनि रोकिन्छन् जहाँ, ती बन्दछन् शिला बितूँ किन त्यहीँ नै म जहाँ पुर्खाहरू बिते सुतूँ किन महानिद्रा त्यहीँ, पुर्खा जहाँ सुते यो विस्तृत धरित्रीमा हुन्छ के ठाउँको कमी चोला बिसाउना निम्ति, मिलिहाल्छ कतै जिमी’ यो ‘अज्ञेय–महावाक्य’, सर्वथा आप्तवाक्य यो यो जीवन–महाकाव्य,यही अमृतवाक्य हो हो आकाश उही नै यो, घाम–जून उनै उनै उही हावा, उही पानी, मेघमाला सबै उनै उनै पर्वतका ताँती, लता–वृक्ष–वनस्पति उनै सम्थरका भाँति, उनै सौन्दर्य–सङ्गति ढङ्गमा जिन्दगानीको उही सादा तरङ्ग छ त्यसैले मन यो मेरो न दङ्ग–न भरङ्ग छ मेरै हो मेदिनी सारा, जहाँ जाऊँ त्यही घर कहाँ जीवनमा अर्को प्रेमभन्दा ठुलो भर ! धन्य जीवनको यात्रा ! धन्य हो नियति–स्थिति भोग्नैपर्ने यहाँ नाना विसङ्गति–सुसङ्गति नदेखेको, नरोजेको, नसोचेको थलो रुङी काटिदिन्छु रमाएर सहजै म यहीँ जुनी ! |
चढूँ नित्य आत्मीयताको उकालीछ यो मेदिनीसङ्ग नाता पवित्र यही स्वर्ग मेरो, यही पुण्य तीर्थ नखाऊँ कसैको कहीँ गाँस खोसी सकेमा अरूको बसूँ प्राण पोसी म आस्था बिसाऊँ सधैँ पात्रतामा र बाँचूँ म निष्पाप–निर्लोभितामा उचालूँ मनुष्यत्व, बुद्धत्व ढोगूँ गरी नित्य सत्कर्म सौभाग्य भोगूँ नखोजूँ म कैल्यै कुनै सम्प्रभुत्व नबोकूँ म दासत्र्व बिर्सेर स्वत्व न रोजूँ म ऐश्वर्य, रोजूँ शिवत्व र देखूँ सबैमा म सत्–सुन्दरत्व नखुम्चूँ म सङ्कीर्ण सिद्धान्त पाली बनूँ खालि मान्छे म जातित्व फाली पचाएर निन्दा, प्रशंसा सँगाली जिऊँ जिन्दगी जिन्दगी झैँ सम्हाली सिकूँ ज्यूँन आँधी–हुरी लाख खप्तै सयौँ सिर्जना–राग नौला अलाप्तै सदा स्वाभिमानी शिरै यो उचाली चढूँ नित्य आत्मीयताको उकाली |
शरन्निशा१ तिमी अपूर्व सुन्दरी, कलावती ‘शरन्निशा’**** त्यही कला पिएर जग्मगाउँछन् दसै दिशा लजाउँदी छ चाँदनी स्वयं प्रिया ! तिमीसँग सँगै तिमी भए पुग्यो, म बिर्सिदिन्छु यो जग २ तिमी पवित्र जाह्नवी, प्रणम्य वेदकी ऋचा तिमी कला र काव्यकी स्वयं समस्त चारुता प्रगीत दिव्य हौ तिमी, तिमी सितार–झङ्कृति प्रभात–स्वर्ण–रश्मि हौ, प्रदीप्त सान्ध्य आरती ३ तिमीविना कहाँ जगत् ? कहाँ छ सृष्टिको क्रम ? जहाँ तिमी— त्यहीँ छ स्वर्ग, अन्त मान्नु हो भ्रम अखण्ड पुण्य हौ तिमी, म पुण्यको उपासक ‘पुगूँ म पुण्य–धाममा’ यही छ एक लालस ४ नदेखिँदा ‘सुदर्शना’ बिहालमा छ व्यास यो छ दूर सिन्धु, के गरी प्रचण्ड मेट्नु प्यास यो ? झुलुक्क झुल्क मोहिनी ! प्रभा छरी कृपा गर छ वर्तमान हातमा, भविष्यको त के भर ? ५ अनन्तता छ प्यारको जहाँ, त्यहाँ छ के कमी ? हराभरा मनोहरा छ प्यारले त यो जिमी जहाँ छ वास प्रीतिको, त्यहीं निवास तृप्तिको अरू कुरा त खै कसो ! ‘पियार’ सार सृष्टिको |
तिमी र ममभित्र छ्यौ तिमी–तिमी, तिमीभित्र छु म आज मेरो उँचाइलाई कल्ले सक्छ छुन ? हिजो जस्तो कहाँ हो र ! आज मेरो खुसी अझैअझै चुलिँदो छ हुँदै झुसी–झुसी ! मेरो मन लहलह आज झुलेको छ मुटुभरि लालुपाते आज फुलेको छ । ढुकढुकीमा तिमी–तिमी, आँखाभरि तिमी के खोजूँ म, के रोजूँ म, अब घुमी–घुमी ? इन्द्रेनीको रङ्ग पनि मेरोभन्दा फिक्का मेरो सामु सप्त–सिन्धु पनि रित्ता–रित्ता आज त्यति गाढा छु म, त्यति पूर्ण छु म कल्ले सक्ने आज मलाई छेकथुन गर्न ? जीवन त कलकल बगिजाने खोला म आजमै रमाउँछु, भोलि जे त होला !!! |
प्यारो दायित्व बन्धनपसेछु म विनापत्तो आयुको उत्तरार्धमा यही सङ्केत गर्दै छ जिन्दगीले जहाँतहाँ चौँसट्ठी वर्षको लामो यात्रा मैले तुरीसकेँ यत्रो अवधिमा जे–जे सकेँ कर्म गरीसकेँ सम्झिँदा आज ती सारा चल्छ अत्यासको हुरी साथसाथै छचल्किन्छ तृप्तिको रस–माधुरी जति हेरूँ, अझै हेरूँ लाग्छ सृष्टि मनोहर झनै तृप्ति, झनै तृष्णा धन्य जीवन–निर्झर ! म अझै ज्यून चाहन्छु, भोग्न चाहन्छु विश्व यो सृष्टिको मोहनी–मात अझै चाहन्छु प्यून यो मलाई सृष्टि यो झन्झन् लाग्छ लोभ्याइलो किन ? संसार मुक्तिको बेला झन् प्यारो किन बन्धन ? आउने जति जान्छन् नै को बसीराख्न पाउँछ ? भोलि वा पर्सि होस् पालो कुनै दिन त आउँछ नबुझेको कहाँ हो र ? नबुझ्ने के कुरै छ र ? न हो बुझ पचाएको, त्यसैले छैन धर्मर ? कसैको कुभलो मैले कहिले पनि सोचिन न कुकर्म गरेँ मैले जानी–जानी कुनै दिन दैनन्दिन गृहस्थीको गाडा आफ्नो गुडाउँदै जिऊँ वाङ्मय–सेवामा झन् बढी म रमाउँदै प्रेमले हुन्छ जे, हुन्छ त्यो कहाँ प्रतिशोधले ? बन्छ सम्मतिले काम कहाँ बन्छ विरोधले ? भेटिन्छ गतिले लक्ष्य, भेटिन्न गतिरोधले हुन्छ मान्छे कहाँ मान्छे विनादायित्वबोधले ? जसले ठान्छ मेरो हो, दायित्व उसकै त हो त्यो मान्छे पनि के मान्छे, भाग्छ दायित्वबाट जो दायित्व नै त मान्छेको हो अस्तित्व विधायक दायित्व नै त मान्छेको व्यक्तित्व–परिचायक गाऊँ सृजनको गीत, गाऊँ, गाईरहूँ सधैँ यो प्यारो सृष्टिका साथ प्रीत लाईरहूँ सधैँ सुदीर्घ आयु बाँचूँ म बोकी दायित्व काँधमा नटुटोस् कहिल्यै मेरो प्यारो ‘दायित्व–बन्धन’ |
नरहे देश नै सग्लो, के काम गणतन्त्र यो ?१ यता हेर्यो — लथालिङ्ङ, भताभुङ्ङ उतातिर हरे ! सन्तोषको सास फेर्न जाऔँ कतातिर ! मारेर जनतालाई कसरी लोकतन्त्र भो ? नरहे देश नै ‘सग्लो’, के काम गणतन्त्र यो ? २ न छ राष्ट्रियताको ‘र’ न कहीं लाजको ‘ल’ नै छ भष्मासुर साम्राज्य, ‘त्राहिमाम् !’ जनजीवनै शान्तिको देशमा आज शान्तिकै आर्तनाद छ मुट्ठीमा बाज-ब्वाँसाको आज नेपाल कैद छ ३ बखेडा जातको गर्दै धर्मको नगरा पिटी कालो, गोरो र चुच्चेको, बुच्चेको लफडा झिकी कैले भूगोल वा कैले भाषा–भेष र संस्कृति– लाई ढाल बनाएर वैर्याईकन विकृति ४ जुधाई जनतालाई देश सग्लो हराभरा असत्ती पार्न खोज्दै छन् टुक्राटुक्रा, चिराचिरा चौटाचौटा गरी लुछ्ने–घिच्ने षड्यन्त्र तीव्र छ दुर्दशा नसकी खप्नै मन हाम्रो भरङ्ग छ ५ ‘बाज–नीति’ छ सप्रेको, देशलाई लुछे, चुँडे ! झम्टे, लुटे, मिले, खाए, यतै चाटे, उतै चुटे जता ढल्के उतै मल्के, सोझ्याए टपरी दुनु लक्ष्य हो यिनको यौटै— ‘मौकाको फाइदा लिनु’ ६ छैन मानवता कत्ति, छैन संवेदना रती जिउडाल छ मान्छेको, भित्र दानवको मति हाकाहाकी सदा ध्वंस यी मच्चाउन व्यस्त छन् यो सिङ्गो देशका निम्ति यी घोर अभिशाप हुन् ७ निर्लज्ज, धूर्त, पाखण्डी नटका यी जमात हुन् लीला अनेक देखाई दिउँसै रात पार्दछन् नाना निहुँ गरी बोक्रे अहोरात्र निरन्तर देश यो निल्न खोज्दै छन् हन्तकाली अजिङ्गर ८ छल–छद्म गरी लुछ्नै पल्केका ढँटुवाहरू स्वार्थी, नकच्चरा, पापी, नखरे नटुवाहरू ‘नयाँ नेपाल’ चाहिन्न नौटङ्की गर बन्द यो र फिर्ता गर लौ हाम्रो पुरानै देश रम्य त्यो ९ शान्त, सुन्दर, सन्तुष्ट, सौम्य, स्निग्ध, हराभरा प्रेम–सौहार्दसम्पन्न न्यायको, धर्मको धरा पालेको वीर पुर्खाले सम्हाली यत्नपूर्वक हाम्रो नेपाल यो प्यारो महान् गौरव–वैभव १० मायाँ हुन्छ त्यसैलाई स्याहार जसले गर्यो के मायाँ बगरेलाई खुँडाले मार हान्छ जो बियाँलो नगरी कत्ति कसेर अब कम्मर उद्धारकहरू ! आओ, कष्ट यो देशकोे हर ! |
मेरी कवितातिमी इन्द्रिनी हौ ? कि आकाशगङ्गा ? तिमी देखिँदा यो मनै हुन्छ चङ्गा नपाएर झल्को म कल्पीरहन्थेँ सधैँ सम्झनामा डुबुल्कीरहन्थें ० तपस्या फलोस्, गम्कियोस् सृष्टि आज प्रिया ! झुल्क पैह्री तिमी प्रीति–ताज यही मौन बिन्ती सदा गर्दथेँ म यही रागिनी प्राणमा भर्दथेँ म ० तिमी झुल्कियौ दिव्य आभा फिँजारी म ‘सत्यम् शिवम् सुन्दरम्’ को पुजारी ०० तिमी जग्मगायौ, जुनी मग्मगायो बिहानी नयाँ जिन्दगीको उदायो ममा आज आनन्द उर्लीरहेछ उसै तृप्तिको छाल छल्कीरहेछ ० सदा गीत तिम्रै म गाईरहन्छु सधैँ चिन्तनामा हराईरहन्छु तिमीमा डुबी विश्व यो बिर्सिदिन्छु म ब्रह्माण्ड अर्को नयाँ सिर्जिदिन्छु ० म पाईरहूँ प्रीतिको यो छहारी म ‘सत्यं शिवं सुन्दरम्’ को पुजारी |
मलाई तिमीलेकतै उर्लिँदो वेदनाको नदीमा डुबी छट्पटाईरहेको थिएँ म बनी स्नेहले जिन्दगीको किनारा दियौ हात मीठो मलाई तिमीले ० तिमीसङ्ग ‘यायावरी’ स्वप्न मेरो— ‘लगाऔंँ दुवै सृष्टिको लाख फेरो’ गरेँ याचना, भाग्यशाली रहेछु दियौ साथ मीठो मलाई तिमीले ० चलेको छ चौतर्फ तिम्रै सुवास सँगै डुल्छ लोभी वसन्ती बतास यतै रुन्झुनाई, उतै छम्छमाई दियौ मात मीठो मलाई तिमीले ० तिमी छ्यौ सँगै चन्द्रमैचन्द्र्रमा छ जहाँ याद तिम्रो, त्यहीँ पूर्णिमा छ अहा ! क्या उज्यालो भयो जिन्दगी नै दियौ रात मीठो मलाई तिमीले ० स्वयम्लाइ सत्ते ! म सक्नेछु भुल्न तिमीलाइ भुल्नै नसक्ने भएँ म प्रिया ! जिन्दगीमा अरू चाहियो के ? दियौ याद मीठो मलाई तिमीले |
महाकवि देवकोटाप्रतिकविकुलगुरु हाम्रा ! आज तिम्रो जयन्ती सबतिर छ फुलेको कीर्तिको वैजयन्ती प्रिय ! उदित अमा* मा हौ शशी, चन्द्रिकाले जगमग जग पार्यौ दिव्य सोह्रै कलाले चिरिबिरि ध्वनि तिम्रो, भाव-सङ्गीत दिव्य हृदयभरि चुल्याई मक्ख पर्दै छु नित्य जतिजति म नुहाऊँ काव्यको निर्झरीमा उतिउति भुलिराखूँ लाग्छ त्यै माधुरीमा प्रमिथससरि मेरो चेतनामाझ छायौ युगयुग सुतुवा यो चित्तलाई जगायौ ढकमक सयपत्री आँगनीको डिलैमा झकमक उसरी नै छौ तिमी यो दिलैमा छलछल सुनकोसी छल्कियो सम्झनाको मनभरि छ चलेको भेल नै भावनाको प्रणत छु कवि ! तिम्रो अंश सानो म पाऊँ पलपल म जुनीका सिर्जनामा चढाऊँ |
मृत्युपछिको मीठो सपनाहाँसूँ खितिखिती भन्दा पर्ने भक्कानिँदै रुन मर्नुपर्ने ‘जिऊँ’ भन्दा कठै ! कस्तो विडम्बना ? जन्म जीवनको आदि, मृत्यु जीवन–अन्त्य हो मृत्युउप्रान्त के हुन्छ ? अनुत्तरित प्रश्न यो। मान्छन् कोही पुनर्जन्म र कोही ‘हुन्न’ भन्दछन् ठानिन्छ – “कीर्तिवान् मान्छे–हरू ‘अमर’ बन्दछन्” के होला, के नहोला खै, नेत्र यी चिम्लिएपछि ? जे भए पनि के भो र ? स्वयं आफू मरेपछि। होला नै आयुको सीमा कृतिको, कीर्तिको पनि टुङ्गिएला जहाँ पुग्दा तिनको पनि जीवनी किन आशा–निराशामा डुबूँ ? पीर गरूँ किन ? कुनै भुलभुलैयाको व्यर्थै पछि परूँ किन ? मैले जीवनमा भोगेँ–सँगालेँ अनुभूति जे प्रत्यक्ष सत्य त्यै यौटै, अरू बाँकी त कुन्नि के ? मलाई यत्ति थाहा छ –आजको भोलि हुन्न म र गएपछि फर्केर य‚तै आउन सक्तिन। लासमा रेसमी कात्रो ओढाए पनि हुन्छ के ? मुर्दा त‚बीरमा माला चढाए पनि हुन्छ के ? वर्षैपिच्छे जयन्ती नै मनाए पनि गर्नु के ? लाभ के मूर्ति थापेरै ? फुटाले पनि हानि के ? पुर‚कार, तिर‚कार बर्साए पनि जे जति सरोकारै हुने छैन चलोस् निन्दा कि सं‚तुति ? आउने छैन त्यो देख्न, उदासिन र गर्वित शून्यमा नै बिलाएको बिलाएकै हुनेछु म। मलाई भोक–तिर्खाले चिन्ता–मानापमानले सक्ने छैन छुनै कैल्यै कुनै विधि–विधानले हर्ष–बि‚मातले, लोभ, व्यग्रता र विषादले न त कैल्यै पिरोल्ने छ मलाई अवसादले । त्यसैले आज जे गर्छु, गर्छु जीवन निम्ति म म मृत्युपछिको मीठो सपना साँच्न सक्तिनँ जति बाँच्नु छ बाँचे म शान–मान–सुनामले मलाई कहिल्यै कत्ति नछोओस् अभिमानले। घरको शान्ति चाहन्छु म चाहन्न मसानको कामना गर्छु मान्छेको विद्वेष–अवसानको प्यार अर्पिन चाहन्छु, चाहन्छु प्यार पाउन कसैले नपरोस् कैल्यै अश्रुधारा बगाउन। परितृप्त र सन्तुष्ट छु आफ्नो जिन्दगीसित बरू चाहन्छु – होस् मेरो मृत्यु पक्कै सुवासित सम्मान सबको गर्दै जोगाईकन आबरू अनुभूतिहरू मीठा सँगाली तृप्तिले मरूँ। |
चम्कँदै छन् यहाँ नक्कली लेखकचम्कँदै छन् यहाँ नक्कली लेखक लेख्छ ज्याला लिई ‘प्रेत’ले बे–धक चल्न खोज्छन् तिनै झन् बजारैभरि अब्बलै पर्न खोज्छन् हजारैभरि हुन्छ होटेलमा भव्य लोकार्पण खानको–पानको दिव्य आकर्षण आरती चल्छ लामो, नथाकीकन गर्दछन् भक्तले ‘नाम–संकीर्तन’ काम राम्रो कुनै होस् कि बेकार होस् वाहवाही लिने स्वप्न साकार होस् ढ्वाङ सक्तो फुकी गर्नु आफ्नै स्तुति झांगिएको छ ऐले नयाँ संस्कृति द्रव्यका दासमा हुन्न लज्जा, भय गाउँछन् मिडियाले तिनैको जय भन्नु दुष्कृत्य ‘उत्कृष्ट साहित्य हो’ त्यो त साहित्यमा नै ‘महाघात’ हो |
प्यार ! आऊ पुगौँ सच्चिदानन्दमाबाँसुरी म, प्रिया ! हौ तिमी रागिनी सिन्चिदेऊ ममा प्रीति–सञ्जीवनी सृष्टि–सौन्दर्यकी सार यौटै तिमी अंश तिम्रो लिई रम्य छिन् मेदिनी ० आज प्याला भरी घोल सातै सुर प्राप्ति आजै त हो, भोलिको के भर ? ०० स्निग्ध यी सिर्जनाका तरेलीहरू मोहनीदार तिम्रै परेलीहरू सम्झनाको दियो बालिराख्ने गर स्वप्नमा नै सही आइराख्ने गर ० जाउँला सृष्टिको दृष्टिदेखिन्पर प्राप्ति आजै त हो भोलिको के भर ? ०० स्वप्निलो स्वर्गको सानु उद्यानमा चिम्लिई नेत्र आराध्यको ध्यानमा दिव्य आनन्दका ती बटुल्दै कण आज मेरा बितून् एक–एक क्षण ० स्वप्नको आज साझा बसाऔँ घर प्राप्ति आजै त हो भोलिको के भर ? ०० पोखिँदै—रित्तिँदै एक—अर्काभरि तृप्ति नै तृप्तिले आज पोल्टो भरी जिन्दगीका हजारौँ भुली वेदना साँचिहालौँ सँगै स्वादिला सम्झना ० मेटियून् तिर्सना आज त्यागी डर प्राप्ति आजै त हो भोलिको के भर ? ०० भोलि होला नहोला बिहानी नयाँ आउला वा न वा फेरि यो पूर्णिमा आज नौलो सुनौलो यही लग्नमा प्यार ! आऊ, पुगौँ सच्चिदानन्दमा ० छङ्छङाइरहोस् प्रीतिको निर्भmर प्राप्ति आजै त हो भोलिको के भर ? |
Bhana Bhanaab |
Bhana Bhanaab |
प्रभु !गोटी षड्यन्त्रका चाहे जति चालिसियोस् प्रभु ! खसी घोर्ले, सिसी झिल्के जति ढालिसियोस् प्रभु ! घाम-जून हजूरैका हुने पेवा गए दिन नौ लाख पिल्पिले तारा जति बालिसियोस् प्रभु ! सेतो पार्न त गाह्रै छ ‘कालो धन’ मरे पनि ‘पुरस्कार’ भनी चारो जति फालिसियोस् प्रभु ! चल्दैन अब क्यै दैया सत्यलाई दबाउन अल्सेसियन मापाका जति पालिसियोस् प्रभु ! विद्रोही ‘व्यास’ लाई यो किन खोज्नु फकाउन ? आफ्नोे विवेकको भ्वाङ बरु टालिसियोस् प्रभु ! |
ओत लाग्न कहाँ जाऊँ ?ढले आदर्शका मेरा सहारा बर-पीपल ओत लाग्न कहाँ जाऊँ ? कहाँ तापूँ म शीतल ? दधीची-शिविका निम्ति छन् ताता झीर आज झन् पासो थापेर जो चारो छर्छन्, ती दानवीर छन् हुँदै छ सुनको लंका अब ध्वस्त दिनैदिनै यो विभीषणको वंश जति फुदो छ उत्ति नै विजेताको यहाँ पाउ चुम्न संसार धाउँछ ‘मामा’ भनी चमेराले गुण-गान सुनाउँछ सत्यको पक्षमा लाग्ने भो आँखाको कसिङ्गर लखेट्छ पाइलैपिच्छे मुख बाई अजिङ्गर अचेल दिउँसै ब्वाँसा बाटो ढुक्छन् कुना बसी भने झन् कसरी हिँड्नु यहाँ साँझ परेपछि ? आएको छु म धाएर छायामा बोधिवृक्षको बलोस्—निभोस् यहीँ मेरो अब जीवनको दियो !!! |
उठौँ जुर्मुराई सबै स्वाभिमानीअहा ! देश हाम्रो थियो स्वर्गतुल्य कठै ! आज भो रौरवै नर्कतुल्य हराए हिजोका सदाचार निष्ठा यहाँ छैन बाँकी कसैको प्रतिष्ठा ० मिलेरै बसेका सयाँै जात–जाति बने आज यी आपसैमा नजाती यहाँ मित्रको मित्र रेटेर घाँटी छ निर्धक्क डुल्दो फुलाएर छाती ० छ चौतर्पm हत्या, बलात्कार, लूट छ सर्वत्र अन्याय, धोका र भूmट कुनै ‘देश टुक्र्याउने’ दिन्छ धम्की कुनै झन् नृ–संहार गर्दो छ चम्की ० यतै भागबन्डा, उतै नीच धन्दा छ रातोदिनै खालि विध्ंवस, द्वन्द्व सधैँ टायरै बालिएको कुगन्ध सधैँ को उही— ‘आज नेपाल बन्द’ ० छ मच्चाइएको हजारौँ वितण्डा जलेको छ टोपी सँगै राष्ट्र–झन्डा पुरस्कार मिल्दो छ, मिल्दैन दण्ड त्यसैले यहाँ व्याप्त छन् चण्ड–मुण्ड ० यहाँ पूजितै छन् भनी ‘रक्षकै’ जो तिनै झन्् स्वयं नाग छन् ‘तक्षकै’ पो भई खप्न गाह«ो हरे ! यो डसाइ सबै छन् सदा सर्वदा ‘त्राहि त्राहि’ ० बलेको युगौँ देखिको शान्ति–दीप निभ्यो झ्याप्प, केही नलागेर सीप छिमेकी हरामी झनै बारबार हियाएर गर्दो छ चर्को प्रहार ० नदीमा यहाँ रक्तधारा बहन्छन् र मान्छे यहाँ आँसुले प्यास मेट्छन् छ निर्धाहरूको भएको बिहाल कठै ! यैै छ नेपालको हालचाल ० अहो ! रोम जल्दै छ ढाकेर व्योम ‘निरो’ बाँसुरीको उराल्दै छ धून सदाकाल चल्दा यही नग्न नाच पुगेको छ अस्तित्वमै आज आँच ० रहेको युगौँदेखि हाम्रो अखण्ड हुने हो कि नेपाल यो खण्ड खण्ड ? कि स्वाधीनताकै हुने हो प्रयाण ? हरे ! फाट्छ छाती र कोक्किन्छ प्राण ० उठौँ जुर्मुराई सबै स्वाभिमानी बुझी देशको दर्दिलोे यो कहानी हिजोबाट मीठो लिई आज शिक्षा जुटौँ गर्न स्वाधीनताको सुरक्षा |
मेरी शरत्पूर्णिमामेरो प्रीति–प्रभातकी हिमचुली ! आऊ खुली झल्मल मेरो भाव–तरङ्गिणी ! बग तिमी गर्दै सदा कल्कल आऊ पङ्ख फिँजी उडेर भुरुरू ए सर्वसौभाग्यदा ! आँखामा बिपना भई बस तिमी मेरो सदा सर्वदा ० आभा स्वर्ण–प्रभातको गगनमा झल्केसरी झल्झल थोपा निर्मल शीतका कमलमा टल्केसरी टल्पल यौटा सिर्जन रम्य बन्छ रसको माधुर्य छाएपछि यौटा जीवन धन्य हुन्छ मनको संसार पाएपछि ० तिम्रो दर्शननिम्ति आकुल सधैँ आँखाहरू स्वप्निल तिम्रो स्पर्शनिमित्त व्याकुल सधैँ छाती छ यो स्नेहिल आऊ निर्झरिणी बनी छमछमी नाच्तै छरी मोहनी मेरो स्पन्दनमा जुनीभरि भरी आनन्दको रागिनी ० बर्सी झम्झम धोइदेउ मनको सन्ताप कादम्बिनी ! अल्पेकी किन यो झिलिक्क मुटुमा बालेर सौदामिनी ? मेरो निम्ति तिमी,तिमी अनि तिमी नै विश्वब्रह्माण्ड हौ फोस्रा हुन् सब थोक, केवल तिमी नै सच्चिदानन्द हौ ० तिम्रो रूप पिएर यो हृदयमा होस् आज दीपावली ज्योत्स्नामा सँगिनी ! झुलून् प्रणयका बेली–चमेली फुली सारा विश्व भुलाउने खिलखिले हाँसो छरी स्वर्णिम स्वप्ना आज फुलाइदेउ लजिली मेरी शरत्पूर्णिमा ! |
म सत्ते ! तिमीलाई नै भेट्न आएँम प्यासी सदाको, तिमी हौ पँधेरो जहाँ पाउ तिम्रा त्यहीँ स्वर्ग मेरो तिमीलाइ पाए जुनी धन्य-धन्य नपाए छ संसार नै शून्य-शून्य सजाए छातीभरि विम्ब तिम्रो र आँखाभरी स्वप्न साँची सुनौलो बगी भावनामा, उडी कल्पनामा अहोरात्र तिम्रै डुबी सम्झनामा म सारङ्गि यो प्यारको रेट्न आएँ म सत्ते ! तिमीलाइ नै भेट्न आएँ म जाऊँ जता, देख्छु तिम्रै मुहार गरूँ प्रीतिको सिन्धुमा वारपार छ मेरो यही एउटै मात्र स्वप्न म चाहन्न अर्को कुनै मन्त्र जप्न ऊज्यालो छ धर्ती तिमी झुल्किनाले छ यो सृष्टि प्यारो तिमी मुस्किनाने जहाँ दिव्य सौन्दर्य तिम्रो पिएर खुसी छर्दछन् फूलले गम्किएर म तिम्रै छहारीमुनी लेट्न आएँ म सत्ते ! तिमीलाई नै भेट्न आएँ कुनै भन्दछन्- प्यारमा हार हुन्न कुनै भन्दछन्- जीतको सार हुन्न नपाऊँ म कैल्यै कुनै जीत-हार तिमीमा डुबी नै रहूँ बारबार चढाऊँ अरू अर्घ्य के अर्चनामा ! स्वयम् अर्पिएको छु आराधनामा बनी निर्झरी छङ्छङाईरहेछु महासिन्धुमा मिल्न धाईरहेछु युगौँदेखिको तिर्सना मेट्न आएँ म सत्ते ! तिमीलाई नै भेट्न आएँ । |
बज्छ वीणा त्यहीँप्रीति हो सृष्टिको सार यौटै फगत् प्रीतिमा नै अडेको छ सारा जगत् चन्द्रका साथमा खिल्दछिन् चाँदनी खुल्दछिन् मेघका साथ सौदामिनी चुम्छ आकाशले धर्तिलाई कहीँ छिन् जहाँ रागिनी बज्छ वीणा त्यहीँ प्रीतिको दिव्य सङ्गीतकी मूर्च्छना हौ तिमी, प्यारकै एकतारे हुँ म सम्झना–दीप बालेर एकान्तमा झुन्झुनाई सदा गर्छु आराधना सत्यको साधना हुन्न व्यर्थै कहीँ छिन् जहाँ रागिनी बज्छ वीणा त्यहीँ प्रीतिमा प्राप्ति–अप्राप्तिको के कुरा चन्द्र हेरेर नै मक्ख यो च्याँखुरा स्वप्नको रम्य संसार सिर्जन्छु म भावना–कल्पनामै सदा रम्छु म स्वप्नझैँ स्वादिलो छैन केही कहीँ छिन् जहाँ रागिनी बज्छ वीणा त्यहीँ “प्राप्ति नै तृप्तिको मूल हो” भन्दछन् गुम्नुमा प्रीतिको छाल उर्लन्छ झन् जीत चाहिन्न भो, हार खाईरहूँ किन्तु तिम्रो सधैँ प्यार पाईरहूँ पाइला प्रीतिका रोकिँदैनन् कहीँ छिन् जहाँ रागिनी बज्छ वीणा त्यहीँ |
Reference
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-diarrhea/Medicinal Plants for skin Burns
Medicinal Plants for Hair Health
30 Medicinal Herbs For your Home
50 Medicinal Plants for Inflammation
50 Medicinal Plants Used as Spices In Nepal
Medicinal Plants for Penis Size Enlargement
Medicinal Plants for Skin diseases
Medicinal Plants for High Blood Pressure
Medicinal Plants For Diabetes (High Blood Sugar)
MEDICINAL AND AROMATIC PLANTS LISTS OF NEPAL
Medicinal Plants Of Nepal ! Genetics, Classification, Preservation, and Applications
100 Rare Medicinal Plants of Karnali Nepal! Impossible to Find Other place.
Top 25 Medicinal Plants For Boosting Memory and Treating Alzheimer
Top 15 Expensive Medicinal Plants of Nepal! Numerous Among Them Are Uncommon Globally
Shashwot Khadka Songs Lyrics and Chords
Samir Shrestha's Top Songs Lyrics And Chords
Nepali Song Lyrics And Chords of Prabesh Kumar Shreshta
All Songs Lyrics Of Wangden Sherpa
Top 10 Ankita Pun Songs with Lyrics and Chords
Strum Along: Top 24 Sushant KC Songs with Lyrics and Chords
Famous Nepali Poems of Sarita Tiwari सरिता तिवारीका कबिताहरु
Famous Nepali Poems Of Man Prasad Subba मन प्रसाद सुब्बाका कबिताहरु
Top Poems Of Dinesh Adhikari दिनेश अधिकारीका कबिताहरु
Best Poems Of Prakash Sayemi प्रकाश सायमीका कबिताहरु
Famous 10 Poem Of Siddhicharan Shrestha
Best Nepali Poem OF SaruBhakta सरुभक्तका कबिताहरु
100 Nepali Famous Haiku Poem In Nepali
Arjun Parajuli ka Nepali Kabitaharu
Some Nepali Poem Of Shekhar Dhungel शेखर ढुङ्गेलका कबिताहरु
Some Poem Of Motiram Bhatta मोतिराम भट्टका केही कबिताहरु
Some Poem Of Lekhanath Paudel लेखनाथ पौडेलका केही कबिताहरु
25 Famous Poem Of Gopal Prasaad Rimal गोपाल प्रशाद रिमालका केही कबिताहरु
Some poem of Kali Prasad Rijal काली प्रसाद् रिजालका केही कबिताहरु
Some Famous Poem Of Bhinidhi Tiwari भिमनिधी तिवारीका केही कबिताहरु
Top Poem Of Madhabh Prashad Ghimire राष्ट्रकबी माधव प्रशाद घिमिरेका कबिताहरु
10 Famous Nepali Poem Of Mahakabi Laxmi Prashad Devkota
Exploring the Literary Legacy: Bhanubhakta Acharya and His Top Ten Poems In nepali
11 types of poetry with Beautiful Short Nepali Poem
Ten Nepali Poems with English Translations for Poetry Enthusiasts Worldwide
The history of Nepali Poem And famous poets of Nepal
