Nepal, with its rich cultural heritage and vibrant literary
tradition, has produced a plethora of poets whose verses resonate with the
soul-stirring beauty of the Himalayan landscapes. Among these luminaries,
Chandra Gurung emerges as a beacon of poetic brilliance, weaving intricate
tapestries of emotion and imagery with his verses. In this exploration, we
delve into the enchanting world of Chandra Gurung's poetry, uncovering the gems
that adorn the literary crown of Gorkhali poets.
: Gurung's poetry serves as a poignant reflection of his
upbringing amidst the verdant hills of Gorkha. Through his verses, he paints
vivid portraits of childhood innocence, familial bonds, and the timeless beauty
of his ancestral homeland. Each poem serves as a nostalgic journey through the
corridors of memory, evoking a sense of longing and belonging that transcends temporal
boundaries.
The poet's sojourn in foreign lands infuses his work with a
palpable sense of displacement and yearning. Through his verses, Gurung
captures the bittersweet symphony of expatriate life—the ache of separation,
the allure of distant horizons, and the eternal quest for identity amidst
unfamiliar surroundings. His poetry becomes a vessel for catharsis, offering
solace to those who navigate the labyrinth of diasporic existence.
Gurung's poetic oeuvre encompasses a diverse array of
themes, ranging from love and longing to social justice and cultural heritage.
Each poem serves as a prism through which the complexities of human experience
are refracted, revealing facets of truth and beauty that resonate with readers
across generations. Whether exploring the intricacies of interpersonal
relationships or confronting the injustices of society, Gurung's poetry remains
a testament to the enduring power of the written word.
In crafting his verses, Gurung demonstrates a masterful
command of language and imagery. His words flow like rivers, meandering through
the contours of emotion and thought with effortless grace. Through skillful
wordplay and evocative symbolism, he creates landscapes of the mind where
readers are invited to lose themselves amidst the beauty of poetic expression.
Chandra Gurung's poetry stands as a testament to the
timeless allure of Nepali literature, weaving together threads of tradition and
modernity to create a tapestry of verse that transcends borders and boundaries.
As we journey through the beautiful poems of this Gorkhali poet, we are
reminded of the transformative power of poetry to illuminate the human
experience and touch the depths of the soul.
Chandra Gurung: A Journey Through Words
Chandra Gurung, a name resonating with the depths of Nepali
poetry, was born to Baba Kumbsingh Gurung and mother Setu Maya Gurung in BS 2032 in Gorkha Manbu-5, Majhgaon. His
roots intertwined with the rich cultural tapestry of Nepal laid the foundation
for his poetic endeavors. His journey, a melodic fusion of personal
experiences, societal reflections, and cultural nuances, has taken him across
borders, both physical and metaphorical, shaping him into a poet of profound
resonance.
Early Years: Nurturing the Seeds of Poetry
Gurung's initiation into the world of poetry was marked by
the innocence of childhood. His earliest recollections intertwine with the
tender verses of a children's poem titled 'Changa.' Born amidst the picturesque
landscapes of Gorkha, his upbringing was imbued with the rich literary heritage
of his familial surroundings.
The Influence of Literature: A Lifelong Companion
The allure of literature, like an enchanting melody,
captivated Gurung from his formative years. The neatly arranged books on his
grandfather's shelves became portals to distant realms, offering solace and
enlightenment. His voracious appetite for reading transcended the boundaries of
academic curriculum, guiding him towards a deeper understanding of the human
condition.
The Middle Eastern Sojourn: A Tapestry of Experiences
Gurung's odyssey traversed continents, leading him to the
bustling landscapes of the Middle East. Over fifteen years spent in Saudi
Arabia and Bahrain infused his poetry with a distinctive flavor, reflective of
the diasporic Nepali experience. Amidst the mundane routines of expatriate
life, literature emerged as a sanctuary, offering respite from the cacophony of
foreign shores.
Transcending Boundaries: The Art of Translation
Beyond the confines of his native language, Gurung embarked
on a journey of translation, bridging diverse literary landscapes. Works from
English, Hindi, and Arabic found new life in Nepali, enriching the literary
milieu with cross-cultural resonance. Notable publications such as ‘Usko Mutu
Vitra Desh Ko Naksha Nai Thyena’ and ‘My Father’s Face’ stand as testament to
his prowess as both poet and translator.
Crafting Verse: A Poet's Reflection
Gurung's poetry, a tapestry woven from the threads of personal
introspection and societal observation, bears witness to the complexities of
human existence. Themes of longing, displacement, and cultural identity
resonate deeply within his verses, echoing the sentiments of a generation
caught between worlds.
Literary Influences: Nourishing the Creative Soul
Bhupi Sherchan, Bikram Subba, Wislawa Szymborska, Yehuda
Amichai, Kedarnath Singh—these luminaries of the literary world cast their
shadows upon Gurung's poetic journey. Their works, infused with social consciousness
and existential depth, served as guiding stars, illuminating the path towards
artistic enlightenment.
The Poet's Manifesto: Voice of the Marginalized
For Gurung, poetry transcends mere aesthetic expression; it
is a vehicle for social change. In a world fraught with injustice and inequity,
the poet becomes a harbinger of truth, shining a light on the darkest corners
of society. Through his verse, he endeavors to amplify the voices of the
marginalized, igniting flames of revolution in the hearts of the oppressed.
A Poet's Odyssey: Reflections on Foreign Soil
Life abroad, with its myriad challenges and triumphs, became
fodder for Gurung's poetic musings. The agony of separation, the yearning for
homeland, and the universal quest for belonging found resonance within his
verses. His seminal work, 'Jaba Euta Manche Haraucha,' encapsulates the essence
of diasporic existence, weaving together strands of nostalgia and longing into
a lyrical tapestry.
Literary Legacy: Paving the Way Forward
Gurung's contributions to the Nepali literary landscape
extend far beyond the confines of his individual works. As a translator, poet,
and advocate for social change, he has left an indelible mark upon the annals
of Nepali literature. His words, like seeds scattered upon fertile soil,
continue to germinate within the hearts and minds of future generations.
Conclusion: The Poet's Journey Continues
Chandra Gurung's odyssey through the realms of poetry is a
testament to the transformative power of literature. From the verdant hills of
Gorkha to the bustling streets of Kathmandu, his words echo across landscapes,
bridging divides and fostering connections. As his journey unfolds, one thing
remains certain: the poet's quest for truth, beauty, and meaning knows no
bounds.
राजधानीका बिहान, दिन र सांझहरुबिहान सबेरै (यहाँका सडकहरूमा घामका कलिला पाइलाले नटेक्दै …) धरहराभन्दा अग्लो महँगी, अस्पतालभन्दा रोगी सभ्यता र ‘डम्पिङसाइट’भन्दा बढी गन्हाउने हाम्रो शासन प्रणालीको खबर बोक्दै केही ‘न्युजपेपर हकर’हरू प्रत्येक चोक, प्रत्येक गल्ली र प्रत्येक सडकमा ओहोर―दोहोर गर्छन्। यहाँ, बिहानी हावाले बाग―बगैंचाबाट एक पोको सुगन्ध नल्याउँदै चोक―चोकमा अनशन बसेका फोहोरको डुङ्गुरबाट प्रत्येक घरको प्रत्येक कोठामा आइपुग्छ एक हुल अनावश्यक दुर्गन्ध। प्रत्येक बिहान, यसरी उदाउँछ राजधानीको घाम। यहाँ दिनैभरि सडकहरूमा दगुर्छन् भ्रष्ट नेताका भारी पजेरो, कर्मचारीहरू ओसार्दै बूढा सरकारी गाडीहरू र कुद्छन् कुना―कुनाबाट चेपिँदै―चेपिँदै … गरिब साइकलहरू। यहाँ चोकहरूमा उभिएका ‘ट्राफिक पुलिस’ देखेर तर्सिन्छन् साना―ठूला गाडीहरू कि, नपुग्ने भयो गन्तव्य निर्धारित समयमा। ठाउँ―ठाउँमा, अनुहारैभरि अश्लील ‘फिल्मी पोस्टर’ टाँसेर उभिएका बाध्य पर्खालहरू भेटिन्छन् र पार्कहरूका बेंचीमाथि प्रेमी जोडीहरू लाज―शर्मलाई लोप्पा ख्वाउँदै ननभेज मासाहारी प्रेममा मिक्स गरेर खान्छन् सँगै जुग बिताउने ‘ककटेल’ वाचा―कसम। साथ―साथै देखिन्छन् बजारैभरि र व्यस्त चोकहरूमा सस्तो चुरोटको धूवाँसित आफ्ना रङ्गीन पीरमर्काहरू उडाउँदै गरेका भरियाहरू र खुल्ला चउरहरूमा भेटिन्छन् वर्गीकृत विज्ञापनले मुख छोपेर दिउँसै निदाइरहेका बेरोजगार जीवनहरू। प्रत्येक दिन, यसरी हिँड्छ राजधानीको समय। जब साँझ पर्छ थकित सडकपेटीमाथि हिँड्न थाल्दछन् अवैध निशाचरहरू सापटी माँगेर लाटोकोसेरोसित आँखा। छिप्पिँदै गरेको रातसित गाउन थाल्छन् दोहोरी साँझहरू, नाच्न थाल्छन् सुकुमारी डिस्कोहरू र नाङ्गिन थाल्छन् अर्धनग्न डान्सबारहरू। साथै, भट्टीहरूका कुना―कुनामा ‘घरकी मुर्गी दाल बराबर!’ भन्दै सल्बलाउन थाल्छन् राता―राता आँखाहरू। यसप्रकार केबिन रेस्टुरेन्टका होहल्लामा र एकान्त पार्कको कुनातिर यौवनपूर्ण मुस्कानको बल्छीमा फस्छन् थुप्रै―थुप्रै ग्राहक रातहरू। प्रत्येक साँझ, यसरी अस्ताउँछ राजधानीको जीवन। |
पहिरोहिजो राती पहिरो गएछ मेरो गाउँमा । बगाएछ डाँडामाथिको गुम्बा, बगाएछ खोला किनारको मन्दिर र बगाएछ गाउँ माँझको मस्जिद पनि । तर बिहान सवेरै चिण्डे लामा गुरुले स्वार्थको ‘माने’ घुमाई रहेको देखें, बूढो पण्डित बाजेले छल-कपटको प्रसाद बाँडी रहेको भेटें र बोके दारीवाला मौलवीले जातियताको अग्लो पखर्खाल निर्माण गरेको सुनें । सायद, थुप्रै बेथितीहरुलाई पहिरोले पनि बगाउन नसक्दो रहेछ । हिजो राती पहिरो गएछ मेरो गाउँमा । बगाएछ साना-ठुला घर-गोठहरु, बगाएछ गरीबका मन धान्ने हरियो खेतबारीहरु र बगाएछ असंख्य चौपाया-दोपाया जीवनहरु तर बिहान सवेरै रामेको आँगनमा घर बनाउँदा लागेको ऋण उठाउँन आई पुगेको साहूलाई भेटें, खेतबारीहरुमा थुप्रै सपनाहरु रोपेका किसानहरुका आँखामा आँसु र व्यथा देखें र हर घर-आँगनमा मात्र मृत्यु पल्टेको सुनें । सायद, थुप्रै बेथितीहरुलाई पहिरोले पनि बगाउन नसक्दो रहेछ । हिजो राती पहिरो गएछ मेरो गाउँमा । बगाएछ गोदामहरुमा सुति रहेका अन्नका बोराहरु, बगाएछ खेतहरुमा उभिएका लहलहाउँदो बाली र बगाएछ थुप्रोई लत्ता-कपडाहरु पनि । तर अझै पनि अशान्त भोकलाई गाउँलेहरुको पेटमा अल्झेको देख्छु । निर्वस्त्र नाङ्गोपनलाई पीडितहरुका अंगमा टाँस्सिएको भेट्छु । सायद, थुप्रै बेथितीहरुलाई पहिरोले पनि बगाउन नसक्दो रहेछ । |
स्याङ्गे मामासारा पीरव्यथा अनेकथरी थकान छोप्ने कोशिश गर्दै बबुरो ढाका टोपी थलापरेको छ स्याङ्गेको शिरमाथि । पोहोर दशैँमा पल्टने हवल्दारले कोशेली टक्रयाएको खाकी जाँघे लाचार स्याङ्गेको सिनेमा बनाउँदै प्वाल परेको छ पछाडिपट्टि दुई ठाउँमा । बटनहरू बेगरको सरकारी हरियो कमीजले छैन सक्न ढाक्न स्याङ्गेको सुकेनास नाङ्गो छाति । यो स्याङ्गेले धेरै धेरै जीवनहरूमा स्वाद थप्न ओसारेको छ दर्ुगम गाउँतिर नूनको भारी थुप्रै थुप्रै अनिकालहरू र्टार्न पुर्याएको छ भोका घरहरूसम्म चामलका बोराहरू । हरदिन स्याङ्गेको आफ्नै भताभुङ्ग चुलोमाथि नाच्छ नून बेगरको तिहुन । बेशरम भोक ! सधैँभरिलाई डेरा जमाएर बस्ने बहालवालाझैँ अल्झेको छ स्याङ्गेको खोक्रो पेटमा । मेरो गाउँमा स्कूलले टेक्न आइपुगेको साल स्याङ्गेले ओसारेको थियो सदरमुकामबाट थुप्रै फलामे डँडीहरू थुप्रै जस्तापातारू थुप्रै झ्यालढोकाहरू । स्याङ्गेकै बच्चाहरू खोताल्छन् मेलापातमा आफ्ना दैनिकी । स्याङ्गेकै बच्चाहरूले जान्न पाएकाछैनन् कि- र्फक हुन्छ स्कूल र गोठमा धेरै धेरै र्फक हुन्छ कोदालो र कापीकिताबमा । अझै याद छ याद छ राम्रैसित- गाउँमा बिजुलीबत्ती बलेको साल बोकेको थियो स्याङ्गेले थुप्रै खम्बा र तारहरू खनेको थियो यी खम्बाहरू थाम्ने थुप्रै खाल्टाहरू । अपसोच ! स्याङ्गेकै दैलोभित्र छिरेन बिजुलीका तेज रफ्तार खुट्टाहरू । गाउँको नक्शाचित्रमा मोटरबाटोको कलिलो र्घसा कोरिएको साल लखतरान स्याङ्गेले बगाएको थियो पसिना तर गाउँमा पहिलो मोटरगाडीको सवारी हुँदा उत्सुक स्याङ्गेसित थिएन टिकटको लागि एक सुको दाम । बैँसमा बेजोड सुन्दर उनकी मायालु उनकै गालाहरू च्याउरी परेका यति चाँडै ! जमादार बाजेका नातिपनातिझैँ छैनन् सकेका उप|mन स्याङ्गेका लालाबाला चार्डपर्वमा पनि रमाउँदै । नाकको टुप्पोबाट पसिनाको प्रत्येक थोपोले हाम्फाल्दै आत्महत्या गर्नेगरी स्याङ्गेले बोक्छ भारी । दुइ खुट्टा नै काम्नेगरी हिँड्छ उकाली-ओरालीहरू । जहिले चौतारीमा ढाकर बिसाउँदै यो स्याङ्गे बडबडाउँछ- “जति हिँडे पनि नसिद्धिने भो दुःखको यात्रा !” सधैँ सधैँ स्याङ्गे निहुराइ हिँड्छ यो गाउँमा । सबैअघि नतमस्तक बन्छ यो समाजमा । स्याङ्गेले जहिले मेरो मनको आकासैभरि प्रश्नहरूको चङ्गा उडाउँछ- के स्याङ्गेको थोत्रो स्वभिमान मरेकै हो ?! के स्याङ्गेको गरीब इज्जत मासिएकै हो ?! ऊ घोक्छ सुद्धीबुद्धि नै हराउने गरी कोदोको जाँड । किन ओँठ नै पोल्ने गरी औँला नै डढ्ने गरी हर क्षणलाई बिताउँछ ऊ पाते बिँडी तान्दै ???! स्याङ्गेलाई स्वाद छैन प्रणयरातको ! स्याङ्गेले सकेको छैन मायालुको आँखामा माया भेटाउन । आफ्नै बच्चा जरोले थला परेको बखत किन स्याङ्गेले जोत्तिनु पर्ने काममा ? किन ?? ऊ सधैँ सधैँ आफ्नो मनप्रिय गीत गाउँछ- “मलाई रमाइलो छैन यो जीवनमा ।” स्याङ्गेले भारी खेपिदिने पसलेको चारतले घर तर उसैले बाँच्नु पर्ने कुप्रो झुप्रोमा । रत्ने साहूकोझैँ स्याङ्गेको पेट लाग्दैन । परदेसी लाहुरेझैँ ऊ चार्डपर्व मेलाजात्रामा गाउँले तरुनीहरूसित खुलेआम जिस्किँदैन । गाउँको बाटो नाप्ने प्रत्येक शवयात्रामा स्याङ्गेले बनेको छ मलामी हर पटक स्याङ्गेले नै चिहान डाँडामा बसेर घोरिनु पर्ने- “किन चाँडै आउँदैन मेरो उठ्ने पालो ?” ठूलाबडाले भनेकै ठाउँमा कालोमसीमा चोप्दै आफ्नो अबोध बूढी औँलो स्याङ्गेले गहिरो ल्याप्चे लगाएकै छ । उसले के बिरायो ?? कि सधैँ आँसु पिउनु पर्ने मनभरि । सधैँ दुःख भोक्नु पर्ने थालभरि । म सोच्दै छु- बर्खामासमा बूढी गण्डकी मात्तिँदै उर्लँदा ऊ, गण्डकी किनार सोचमग्न उभिदिन्छ किन ? सधैँ सधैँ अक्करे भीरको छेउछेउ मात्र ऊ हिँड्न खोज्छ किन ? एक हातमा नाम्लो समातेर ऊ आफ्नो घरको छानो ताक्छ किन ? किन ??? जंगल जाँदा, ऊ मात्र अग्ला रूखहरू खोज्छ । स्याङ्गे, नातामा मामा पर्ने मेरो गाउँले । किन स्याङ्गेले जहिले स्याङ्गेको बारेमा सोच्न बाध्य पार्छ मलाई ?! |
आमासुनाउँछिन् तल्लोघरे काइँली बज्यै यसरी टकटक्याउँदै विगत कि- बिहेपछि बासित यो घर आइपुग्दा निकै लजाएकी थिइन् रे मेरी आमाको अनुहार ! भन्छिन् काइँली बज्यै- त्यसपछि आमाको आगमनपछि हरक्षण मुस्कुराउँथे यो घरका भित्ताहरू फुल्थे खुशी चारैतिर चराचुरुङ्गीले गीत गाउँथे पिँढीहरूमा खेल्दै उप्रिmँथे बच्चाहरू घरआँगनमा रमाएका देखिन्थे गोठमा गाईवस्तुहरू छानाभरि परेवाहरू गुन्ागुनाउँथे जीवनसंगीत । केही त म आफै पनि बयान गर्न सक्छु- आमाको कारीगरी भोटोमा कुनै स्वपनदेशको राजकुमारझैँ मुस्कुराउँथे म्ा आमाले मेरो बच्पन सम्भारेको थोत्रो कोक्रो झुण्ड्याएको छ घरको दलिनमा भन्छिन् आमा- “तिमी र मेरो बीच परदेसको धर्सा कोरिँदा सम्झना दिलाउने त्रि्रो यही कोक्रोले त हो नि । ” यस्ता थुप्रै कुराहरूको पोको खोल्छिन् आमा हाम्रो भेटमा । अझै मुस्कुराइरहेका छन् यस्ता यादहरू- आमाको पछ्यौरीले मुख छोप्दैमा सारा बाल चर्तिकलाको लाज ढाकिएकोझैँ हुन्थ्यो । आमाको पिठ्युँ पछाडि लुक्दैमा लाग्थ्यो संसारैले नै भेट्न नसक्ने मलाई र, आमाको काखमा बटुल्थे रंगीचङ्गी खुशीहरू संसारभरिका छन् यस्ता थुप्रै कुराहरू सम्झनालाई । मेटिएका छैनन् ती क्षणहरू- बेस्मरी चुट्दा पनि उनकै काखमा घोप्टिनु जाने उनैलै दुइ हातले बेर्नु पर्ने अचम्भ लाग्दो हुँदो रहेछ आमाको ममता ! आमाको दर्शनले हर नौलो बिहान उदाउँथ्यो आमाकै यताउतिमा घुम्थ्ये मेरा दिनहरू र, आमाअघि नै अस्ताउँथ्यो हर साँझ मेरो । खै कता कताबाट उड्दै उड्दै आउँछन् विगतका यस्ता स्मृतिहरू- बर्षामासमा घरको छानो त˜˜˜˜प त˜˜˜˜प चुहिएर समष्याहरू झर्दा हामीलाई ढुक्क पार्नु हुन्थ्यो आमा । छापिएका छन् मनमस्तिष्कमा राम्रै ती पलहरू- नहँुदा गाईवस्तुलाई घाँस कति दुःखी बन्थ्यो आमाको मन । परालको कुन्यौझैँ अग्लिन्थ्यो उनको माया खोलाझैँ सलल बग्ने उनको व्यवहार साँच्चै, कति सहज मेरी आमा ! हावाझैँ मोहक बोलीवचन कति स्वच्छ र माधुर्य मेरी आमा ! ! हिमालझैँ शान्त कति निश्चल र सुन्दर मेरी आमा ! ! ! मेरी आमा खुशीयालीमा थप रंगा भर्न भनि देवीदेवतालाई प्रसाद चढाउन, दाउरे/खेतालाहरूलाई बेलामौकामा टक्रयाउन दस/बीस पाथी कोदो जाँडलाई धोक्रोहरूमा जतनका साथ थन्कयाउनु हुन्थ्यो । वर्षदने चार्डपर्वलाई निम्तो गर्न सधैँ सधैँ हामी बच्चाबच्चीलाई हषिर्त पार्न आगन्तुक पाहुनालाई सम्मान गर्न बीस/तीस पाथी धान भकारीमा सम्भालनु हुन्थ्यो । कहिलेकाहिँ झुल्किने दूर गाउँ पुगेका छोरीचेलीलाई भन्दै आसपासकार् इष्टमित्रलाई सम्भिmँदै पाँच/छ माना भटमास पाँच/छ माना तिल पाँच/छ माना तोरी पाथीहरूमा छुट्टयाउनु हुन्थ्यो । यसरी गणित सिक्दै गरेकी कुनै नानीझैँ औँलाहरू भाँच्दै हिसाब गर्थिन् मेरी आमा । आगे- आज औँसीको कालो रात यो पूर्र्णो चिलाउनेको फेदमा भाकलको कालो भाले काट्नु पर्छ- सम्झाउँथिन् आमा । यस्तै- ग्रहहरू अनेक छन् तर जून एक्लै हुन्छ किन ? गाउँ वरिपरिका हिमाल पहाडहरू ठूलाठूला तर ताराहरू साना देखिन्छन् किन ? पानीमा निलो तर घाँसपातमा हरियो बैँस चढ्छ किन ? एक डल्लो घाम पर्ूव हुँदै पश्चिम तर खोलाहरू ओरालो मात्र धाउँछन् किन ? यसरी थुप्रै थुप्रै पाठहरू पढाउँथिन् बच्पनमा मलाई मेरी आमा । “यो साँझ, भैँसीलाई घाँस थोरै भाको छ अबेर राति कराउन सक्छ त्यो ।” अड्कल्नु हुन्थ्यो आमा । “हलिया ठाइँलालाई एक पाथी मकै दिनु अनिकालले कवाज खेल्दै छ उसको घरमा ।” माया बाँडथिन् आमा । दुःखपछि सुखको पालो अँध्यारोमा पनि उज्यालो खोज्न हमेशा सिकाउनु हुन्छ जीवनमा आमा । “आज, तिम्रो बाबा मातेर आउनु भएको छ जोगिएर बस्नु ।” सतर्क पार्नु हुन्थ्यो आमा । “साँझ, गाउँमा जात्रा छ भरै गोली मिर्ठाई किनी खानु ।” हातमा राखिदिनु हुन्थ्यो एक रुपैँयाको न्यानोपन मेरी आमा । मेरा तेन्जिङ्ग खुट्टाहरूले हिँडेका छन् आमाको साथमा घाँसदाउरा नापेका छन् आमासँगै वल्लोपल्लो गाउँको दूरी मेरा यी हातहरूले गरेका छन् आमासित लेकबेँसी गरेका छन् मेलापात सिकेका छन् जीवनलाई सुन्दर बुन्न । आमा नै मेरो साथको साथी आमा नै मेरो दिलको दौँतारी आमा नै मेरो मायालु मनमीत । सधैँ सधैँ आमाको मन रमाउँदा मेरो मुहारमा खुशी फुलेको छ आमाका आँखाहरू रसाउँदा मेरो हृदयमा अमिलो हुरी पसेको छ आमाको सुरीलो आवाज काने पर्दामा ठोक्किँदा नयाँ उत्साह चलेको छ । आमा नै मैले देखेको संसार आमा नै मैले भोगेको जीवन । मैले थाप्नु पर्दा हत्केलामा चोटहरू आमाको मुटु चर्किएको चाल पाएको छु । हिँड्दा हिँड्दै लड्दा बाटो बीचमा म आमाका दुइ नयनहरू रुझेकोे देखेको छु । कति कुदे होलन् मेरो लागि आमाका दुइ पाइलाहरू कति खटे होलन् मेरै निम्ति आमाका दुइ कोमल हातहरू आमाका अधरहरूमा कति चुम्बनहरू जन्मे होलन् मेरो लागि कुनै हिसाब छैन यो जुनीमा । कति अनिँदा रातहरू लेखिए आमाको कथाहरूमा कति बेचैन दिनहरू उदाए र अस्ताए आमाको वरिपरि कस्ता कस्ता खालके थुप्रै थुप्रै पलहरू आएर गए आमाको यो यात्रामा तर च्याउरिएको अनुहार आमाको कापकापमा एउटा सुन्दर जीवन लुकेको देख्छु । हाडछाला औँलाहरूमा मायाको र्स्पर्श सलबलाइरहेको भेट्छु एक जोर बूढी आँखाहरूमा आशाको उज्यालो फैलिएको पाउँछु सधैँ । ती दुइ बुढौली खुट्टाहरू जो चढे मेरै निम्ति अग्ला अग्ला पहाड ओकालीहरू झरे बेँसी खोँच ओरालीहरू ती खुट्टहरूमा संसारभरिका खुशी कोशेली टक्रयाउन चाहन्छु । एक जोर धमिला आँखाहरू जसले सधैँ हेर्न चाहे मेरा सुदिनहरू देख्न चाहे हरपल हिँडेको मैले सुपथमा ती आँखाहरूमा नयाँ नयाँ सपनाहरू सजाइदिन चाहन्छु । आमाका जीर्ण कानहरू जसले ध्यानपूर्वक सुने मेरा अनुरोधहरू जसले सहे मेरा मीठा/नमीठा वचनहरू पनि ती कानहरूमा गुन्गुनाउँन चाहन्छु जीवनका सुमधुर गीतहरू । म, आमाका हातहरू समाउँदै छाम्न चाहन्छु ती सानाठूला खोलाहरूको गहर्राई नाप्न चाहन्छु ती काठे पुलहरूको लम्बाई टेक्न चाहन्छु ती अग्ला भीरहरूको उँचाई -जहाँ पुग्न मन तर्सिन्थ्यो आमाले नै बोकी लानु हुन्थ्यो मलाई । आमाले जो देखाए/चिनाए अनेकथरी घाँसपातहरू हरियो वनजंगलहरू पहाडी खोलानालाहरू देउराली भन्ज्याङ्ग चौतारीहरू सब, ती सब डुलाउन चाहन्छु आमालाई आफूसँगसँगै । फेरि देखाउन चाहन्छु मेरी आमालाई उनले चिनापर्ची गरेको गाउँघर उनले बाँच्नु पर्ने संसार उनले बिताउँदै गरेको जीवन । मेरी आमा पहाडझैँ अडिग आँट सँगाल्दै हरियो डाँडाकाँडाझैँ सदाबाहर माया बोक्दै कदम…..अर्को कदम फेरि अर्को कदम गर्नु हुन्छ यात्रा यात्रा……अर्को यात्रा फेरि अर्को यात्रा बाँच्नु हुन्छ जीवन । म यी सप्पै सप्पै लेख्दै छु कविता यसरी एउटा छोरोले सुनाउँदै छु ममताको अजम्बरी गाथा । |
नयाँ नेपालहिजो आज, हुलकाहुल हुल मानिसहरु म र म जस्ता थुप्रैलाई खोज्दै आईपुग्छन् र माँग्छन् हाम्रो साथ माँग्छन् हाम्रो हात कि, अब उनीहरुले नयाँ नेपालको निर्माण गर्दै छन् रे । म सुन्छु अचेल रेडियोले नयाँ नेपालको हल्ला फुक्छ र गाउँ-शहरमा हक-अधिकारको कुरा चल्छ । यहाँ दिन दिनै उनीहरुले म र म जस्ता थुप्रैलाई लान्छन् र ‘उपत्यका बन्द’ गराउँछन् हेर्दा हेर्दै बन्दको कालो आवरणभित्र चेलीहरुको इज्जतमाथि लुटपाट मच्चिन्छ असंख्य निर्दोष जीवनमाथि मारकाट चल्छ । पल्लो घरमा छिमेकीहरु पुराना बन्दुक सफा गर्छन् यहाँ हाम्रा साथीहरु सुत्छन् सिरानीमुनि खुकुरी राखेर । म पढछु अचेल पत्र-पत्रिकामा नयाँ नेपालको सपना छापिन्छ र पहाड-मधेशमा समावेशीकरणको बहस चल्छ । आजभोली उनीहरुले म र म जस्ता थुप्रोईलाई लान्छन् र ‘नेपाल बन्द’ गराउँछन् हुँदा हुँदै टोलबस्तीमार् इमानको मृत्यु हुन्छ र ढुङ्गामुढाले मानवताको निर्मम हत्या हुन्छ । बिहानभरि चिया पसलमा रगत पिउने योजनाको थाल्नी हुन्छ दिनैभरि साँढे जुध्ने चाउरमा भिड्ने तयारी गर्छन् मानिसहरु । म देख्छु अचेल टिभीमा नयाँ नेपालमाथि जटिल गन्थन चल्छ र देशैभरि राज्य पुनः संरचनाको प्रचार हुन्छ । यो देशमा उनीहरुले म र म जस्ता थुप्रोईलाई लान्छन् र ‘यातायात बन्द’ गराउँछन् त्यसपछि धेरै मानिसहरुको दैनिकी सुनसान सडकमा चक्काजाम हुन्छ र हिंडी रहेको देश नै तोडफोडमा पर्छ । यहाँ, अस्त्रालयमा गजबको चहल-पहल छ र नयाँ नेपालको खोजी गर्न हतियार बोकेर मखुण्डोधारीहरु हिंड्दै छन् । अचेल हाम्रो देशमा म र म जस्ताहरु सोच्छन् र चकित हुन्छन् कि, सायद नयाँ नेपालको निर्माणमा बनाउनु भन्दा भत्काउनु बढी आवश्यक रहेछ । |
एक आत्मीय साथीको लागि…चियादोकानहरूमा– पहिलो कपबाट अर्को खाली कपमा आधी जति सार्दै चियाको घूँट घूँट हामी बाँड्छौँ सहृदयता । क्लासरूम, सिनेमाहल, पार्कबगैँचा, सडकपेटीतिर साट्दै बन्धुत्व, गफ्फिन्छौँ समय । विचारका रुमालहरू साट्छौँ, गोप्य कुराका चराहरू फुत्काई पठाउँछौँ, सँगै खुशीहरू गाउँछौँ, उडाइदिन्छौँ एकसाथ कल्पनाको आकाशैभरि रहरका रंगीन बैलुनहरू । समष्याका डाँडाहरू उक्लिन्छौँ, आँसुका खोलाहरू तरछौँ, दुःखका केरमेर धर्साहरू मेट्दै हिँड्छौँ । ए साथी सजाएर तिमीलाई आफ्नो मुटुमाझमा फूल बाँच्दै छु एक सुगन्धित जीवन ! एक अनुरोध आफ्ना कलिला कलिला औँलाहरू दोब्रयाउँदै जीवनलाई एक एक हिसाब लाउँदा मेरो सानो मुठ्ठीमा पर्न आएका छन् मात्र दुर्भाग्यपूर्ण दिनरातहरू । मेरा यी दुई हातहरू छन् उनकै सेवामा व्यस्त कि, आँैलाहरूले स्पर्श गर्न पाएका छैनन् जीवनलाई । खुट्टाहरू खटेका छन् अर्काकै निम्ति कि, हिँड्न पाएका छैनन् यिनले आफ्नै बच्पनका रमाइला गल्लीहरू । धेरै धेरै चोटि, मेरा दुई आँखा उँधो, भीरैभीर चिप्लेका छन् आँसुका अबोध डल्लाहरू लतार्दै गालाभरिका मुस्कानहरू बगाउँदै मनभित्रका पालुवा खुशीहरू । र,आफ्नै छातिमाथि हिँडेका छन् मेरा यी दुई खुट्टाहरूले विवशताको एक उराठिलो यात्रा छाप्दै दुःखका नरमाइला नरमाइला पाइलाहरू । यी पखेटा पलाएका उडन्ते रहरहरूमा मैले, कहिल्यै आफ्नो जीवनलाई सौन्दर्यपूर्ण देखेको छैन आफ्नो जीवनलाई लोभलाग्दो भेटेको छैन आफ्नो जीवनलाई स्वादिलो चाखेको पनि छैन । हुँदैन रहेछ सुन्दर जीवनको कल्पना सोचाइमा ल्याउनु । जीवन र फूल एकै रहेछन् –असाध्धै मनमोहक ! तर, दुबै फुल्छन् काँढामाझमा । हुँदैन पनि रहेछ सुखसयलको सपना मनका आँखाले हेर्नु । सुख र जून एकै रहेछन् –दुबै रहरलाग्दा ! तर, छन् धेरै धेरै टाढा । म घामको सप्तरंगी चुम्बनदेखि टाढा हुनु परेको शीतको एक अनाथ थोपो भएको छु । यसरी अलग्गिएको छु जीवनको लहलह खुशीहरूदेखि यसरी टाढिएको छु आफ्नै सपनाहरूको सुन्दर संसारदेखि यसरी छुट्टिएको छु आफ्नै मनको डिलडिलै फुल्ने रहरहरूदेखि कि बनेको छु बिल्कुलै एक्लो ! छैन केही आफ्नो भन्ने लायक मसित, यसक्षण बस छन् त यही, मात्र एक अनुरोध, कि– ए मालिक हजुर ! मेरो नाबालक बच्पनलाई खोस्दै, नभन्नुस मलाई– “तिमी मेरो सबभन्दा प्यारो बालमजदूर !” |
एउटा धूर्त बकुल्लोआँखाहरू बन्द छन् अनुहारभरि फैलिएको छ मौनता … एक खुट्टामा उभिएर ध्यानमग्न छ बकुल्लो । कति शान्त कति सौम्य कति शालीन र, भद्र अनुहार । कुनै तपस्यालीन साधु जस्तै भजनको संगीतमा डुबेको भक्त जस्तै मस्त आत्मा जस्तै । अभ्यस्त छौ साथको अभिनय गर्न गहिरो मित्रताको नाटक खेल्न सद्भावको ढोँग रच्न । तर, धेरै पटक देखेको छु तिमीले ओठमा बोक्रे मुस्कान उमारेको झारेको गोहीको आँसु चुपचाप उभिन्छौ मनमा कपटपूर्ण जाल बुन्छौ पर्खी बस्छौ मायाप्रेमको आकाश फिँजाई आफ्नो आहारा छोप्न । जहिले देख्छु तिम्रो मुखमा कुनै निर्दोष रगतको छिट्टा छट्पटाइरहेको कुनै अभागी जलचर । र, हेर्दाहेर्दै भर्खर, तिमीले चेप्न भ्यायो आफ्नो तेजधार चुच्चोमा एउटा निर्दोष माछो ! |
एउटा भुइँचालोे थाम्नु छ मुटुभित्रहिँडिरहेको एउटा मस्त घाम मध्याह्न दिन, चिप्लिझर्छ धरहराको निधारबाट …… घामसँगै लडिझर्छन् उज्यालाहरू दुर्धटनाग्रस्त बन्छन् आशाका किरणहरू । हेर्दाहेर्दै अन्धकारको साम्राज्य फैलिन्छ अस्त–व्यस्त दृश्यहरूको भीड लाग्छ अतास र हाहाकारको संयुक्त जुलुस निस्किन्छ । हर धडकनले दुःख गाइरहेको यसपल थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र । चारैतिर विनाशको ताण्डव मच्चिन्छ समय लरखराउँदै हिँड्छ चोटग्रस्त बन्छन् थुप्रै सुनौला सपनाहरू सलबलाइरहन्छन् अकाल मृत्युहरू जीर्ण आँखाले गुमाउँछन् आफ्ना जवान ज्योतिहरू मनभित्र फुटिरहन्छ सन्तापको ज्वालामुखी । यस बेवारिस वर्तमानमा थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र । यहाँवहाँ निरीह अनुहारहरू घोचिरहन्छन् मनमस्तिष्कमा चिन्ताग्रस्त निधारभरि फैलिन्छ निराशा बागबगैँचातिर रुन्छ फूलको उदासी हावा संगीतविहीन बन्छ हिमाल–पहाड भत्किएको पहिचान ओढेर बस्छन् खुट्टाहरू अन्योल कवाज हिँड्छन् । यस भग्नावशेष परिवेशमा थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र । र, छातिभित्र सपनाहरू उजाडिएको समय पीडाग्रस्त आकाशमा ताराहरू उज्यालो उदाएकाछन् साँझमा ढलेको थकित घाम बिहान क्षीतिजमा सुन्दर सजिएको छ दुःखको पहाडमाथिबाट चियाउँदै छ चकिलो जून झरीमा रुझ्दै विश्वासको चरी गीत गाउँदै छ मनको कौसीमा । चारैतिर, जोश–जाँगर जुरमुराउँदै छ आशा मुस्कुराउँदै छ विश्वास बौरिँदै छ । घण्टाघर अप्ठ्यारो समय बोकेर उभिएको छ ! भत्किएको घरको थुप्रोबाट जीवनहरू मुस्कुराउँदै निस्किरहेका छन् । भोक र प्यासलाई मात दिँदै धूलोले पुरिएको धर्तीबाट आशाहरू उठ्दैछन् सहयोगी हातहरूको चहलपहल छ साथ दिने खुट्टाहरूको ओहोरदोहोर छ चर्किएका मनहरू जोड्न विशाल सागर उर्लिएको छ । यस सुन्दर चित्रमा भर्नु छ– आँट नभत्किएको रंग आकाङ्क्षा नमेट्टिएको रंग रहर नहराएको रंग इच्छा नमास्सिएको रंग भरोसा नढलेको रंग र, जीवनको विश्वासिलो रंग । थुप्रै जीवन शिर उठाउँदै पुनः हिँड्न खोजिरहेछन् यिनकै लागि थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र । |
अचेल हामी भेट हुँदाअचेल हामी भेट हुँदा- उपलब्धिका निजी डम्फु जोरसोर बजाउँछौँ श्रीमतीहरू गरगहनामा गजब चम्कन्छन् धनसम्पत्ति ज्यादै वाचाल बन्छन् रहन्छन् अनेकथरी प्रयास आफूलाई सर्वोत्कृष्ट साबित गर्ने । अचेल हामी भेट हुँदा- व्यक्तिगत उन्नतिको हिमाल अग्लो ठड्याउँछौँ नभएका सुखशान्ति प्रदर्शनीमा राख्छौँ सुटुक्क लुकाइन्छन्, दुःखव्यथाहरू । अचेल हामी भेट हुँदा- परस्पर विश्वास ओइलिएको फूल बन्छ ओठमा कृत्रिम मुस्कान नाच्छ ओढ्छौँ सुहाउँदो रूप अनुहारमाथि । अचेल हामी भेट हुँदा- फुल्दैनन् फूलहरू । |
नाकाबन्दी र केही टुक्रा …१ बन्द गर– नून, तेल र, ग्याँस । युगौँदेखि यी थोक खाएर बाँचिरहेको होईन मेरो स्वाभिमान । २ नाकाबन्दी गर अन्धकारमय बनाऊ हाम्रा दिनहरू फैलाऊ अशान्ति लात्ती हान हाम्रा पेटहरूमा तर दुख्ने छैन मेरो देश । यो देश पेटमा होइन छातिमुनि सुरक्षित छ असंख्य मुटुहरूमा । ३ नाकाबन्दीमा ग्याँस नभरिएला खाली सिलिन्डरहरूमा तेल नभरिएला मोटरगाडीहरूमा र, नभरिएला भोका पेटहरू । तर असंख्य मनहरू मस्त भरिएकाछन् सुनौलो देशप्रेमले । ४ नाकाबन्दीले झुक्ने होइन हिमालको अग्लो शिर सुक्ने होइन पहाडको रंग साँघुरिने होइन विशाल तराई । झन् झन् फुल्ने छ देशप्रेमको सुन्दर फूल हाम्रा मुटुमाझ । ५ यस नाकाबन्दीको बेला नबल्ला दियो नबल्ला चूलो नबल्ला घरआँगनमा उज्यालो । तर पक्कै तिमीप्रति बल्ने छ असंख्य असंख्य मनमुटुमा आक्रोशको आगो । |
पोस्टमार्टम रिपोर्टयो लास त्यही मान्छेको हो– प्रत्येक तोडफोडमा जो बोक्दै विदेशी भाला र तरबार खोज्थ्यो आफ्नै दाजु–भाइका स्वदेशी टाउकाहरू, हिँड्थ्यो जसका प्रतिगमनकारी खुट्टाहरू –कुनै निरङ्कुश शासकलाई अग्रगमनकारी भन्दै –विष्णुको विशुद्घ अवतार मान्दै दरबाररूपी जीर्ण मन्दिरमा पुनःस्थापित गर्न । यो लास त्यही मान्छेको हो– ‘‘नेपाल बन्द’’को मौका छोपेर जो आफ्नै देशलाई सडकहरूमा टायर बनाएर बाल्थ्यो, मितेरी पुलहरू भत्काएर थुप्रै छिमेकी गाउँहरूलाई अलग पाथ्र्यो, –तोडेर टेलिफोनका निर्दोष टावर –फोडेर बिजुलीका उज्याला स्टेशन सुनसान बनाउँथ्यो असङ्ख्य टोलबस्तीहरू । यो लास त्यही मान्छेको हो– जो काटमारहरूमा उत्साहपूर्वक सामेल हुन्थ्यो, चोरी–डकैतीहरू त उसको लागि सामान्य दैनिकी बन्थ्यो । तर दुर्भाग्य ऊ मारिएछ यसपालिको हूलदङ्गामा । आज, उसको लासलाई चिरफार गरेर डाक्टरहरूले तयार पारे एउटा पोस्टमार्टम रिपोर्ट कि – “उसको मुटुभित्र देशको नक्सा नै थिएन ।” |
देश, कुकुरहरू र हड्डीगल्लीतिर चोकहरूमा उनकै कुरुप र क्रूर अनुहार डुलिरहन्छन् फोहरी र तिखा दाँत देखाउँदै भुकिरहन्छन् कर्कश स्वरमा आतंक । निर्दयीहरू एकआपसमा भिडिरहन्छन् लुछाचुँडी गरिरहन्छन् डरलाग्दा् अनुहारले फूलहरू तर्साउँछन् क्रूर नाङ्ग्राले कलिला जीवनहरूको घाँटी अठ्याउँछन् दुर्गन्धित श्वासले वातावरण दूषित पार्छन् शान्ति बिथोल्छन् घिनलाग्दो र रौद्र आवाज निकालिरहन्छन् हिँड्छन् जथाभावी निर्लज्ज मूत्दै । लोभी र धूर्तहरू ¥याल चुहाउँदै हड्डी चाटिरहन्छन् स्वाद मान्दै चपाइरहन्छन् एकै गाँसमा सर्लक्क निलुलाझैँ गरिरहन्छन् । र, यसबेला कोठाको अँध्यारो भित्तामाथि झुण्डिएको मानचित्रमा हड्डीको टुक्रा झैँ देखिएको छ देश । |
धर्म र अफिमसडकैभरि पोखिएका भक्तजन् जोरदार चिच्च्याइरहेछन् भजनकीर्तन उफ्रिँदैछन् जोश र आक्रोश कुनातिर कोही फुसफुसाइरहेछ ओऽऽऽम माने पेमे ओऽऽम माने पेमे ओऽऽम माने पेमे चर्चभित्र रनभुल्लमा छ क्यारोलको लय मस्जिद वरिपरि पखेटा फटफटाइरहेछ आजानको पंक्षी लट्ठिएको छ समय- गल्ली-गल्ली, चोक-चोक नाराहरू हिँड्दै छन् धर्मनिरपेक्ष/हिन्दू-राष्ट्र/गाई यस बखत- लोलाएको छ सरकारको रतन्धो आँखा निदाएको छ जनताको दिमाग पीडामा छ देशको निर्दोष अनुहार । अहिले- दिमागको ग्राफ शून्यमा झरेको छ सोचको आँखामाथि कालो पट्टी बाँधिदिएका छौँ समझको आकाशैभरि छाडिदिएका छौँ स्वार्थका किटाणु यहाँवहाँ उड्दै छ अन्योलको धूलो र धुआँ मुटुहरू उकुसमुकुस जेल्लिएका छन् विषवृक्षको जराले भ्वाङ परेको छ चेतनाको आकाशमा भासिँदै छ विवेकको धरातल बढेको छ अविश्वास जीवन जीवनमाझ अपहरित छन् सद्भाव र सहिष्णुता घिस्रिरहेछ दूषित र दुर्गन्धित समाजको नदी । बेहोस पल्टिएको छ परिवेश आआफ्नो होशलाई भीरमाथिबाट गोरुको पुच्छरमा बाँधेर घचेटिदिएका छौँ उडान गुमाएको छ विचारको घाइते पंक्षीले अर्धचेत मन नाच्दै छौँ आआफ्नै आस्थाको ताल झुम्दैछौँ आआफ्नै श्रद्धाको संगीत गाउँदै छौँ आआफ्नै विश्वासको गीत हामी- रूढिवादी सुक्खो र साँघुरो कुवामा टर्र टरररररररर भ्यागुता उफ्रिरहेका छौँ बुद्रुक्क बुद्रुक्क । |
एउटा भुइँचालो थाम्नु छ मुटुभित्रहिँडिरहेको एउटा मस्त घाम मध्याह्न दिन, चिप्लिझर्छ धरहराको निँधारबाट … घामसँगै लडिझर्छन् उज्यालाहरु दुर्धटनाग्रस्त बन्छन् आशाका किरणहरु । हेर्दाहेर्दै अन्धकारको साम्राज्य फैलिन्छ अस्त–व्यस्त दृश्यहरुको भीड लाग्छ अतास र हाहाकारको संयुक्त जुलुस निस्किन्छ । हर धडकनले दु:ख गाइरहेको यसपल थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र । चारैतिर विनाशको ताण्डव मच्चिन्छ समय लरखराउदै हिँड्छ चोटग्रस्त बन्छन् थुप्रै सुनौला सपनाहरु सलबलाइरहन्छन् अकाल मृत्युहरु जीर्ण आँखाले गुमाउँछन् आफ्ना जवान ज्योतिहरु मनभित्र फुटिरहन्छ सन्तापको ज्वालामुखी । यस बेवारिस वर्तमानमा थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र यहाँवहाँ निरीह अनुहारहरु घोचिरहन्छन् मनमस्तिष्कमा चिन्ताग्रस्त निधारभरि फैलिन्छ निराशा बागबगैँचातिर रुन्छ फूलको उदासी हावा सङ्गीतविहीन बन्छ हिमाल–पहाड भत्किएको पहिचान ओढेर बस्छन् खुट्टाहरु अन्योल कवाज हिँड्छन् । यस भग्नावशेष परिवेशमा थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र र, छातिभित्र सपनाहरु उजाडिएको समय पीडाग्रस्त आकाशमा ताराहरु उज्यालो उदाएका छन् साँझमा ढलेको थकित घाम बिहान क्षीतिजमा सुन्दर सजिएको छ दु:खको पहाडमाथिबाट चियाउदै छ चकिलो जून झरीमा रुझ्दै विश्वासको चरी गीत गाउँदै छ मनको कौसीमा । चारैतिर, जोश–जाँगर जुरमुराउदै छ आशा मुस्कुराउदै छ विश्वास बौरिँदै छ । घण्टाघर अप्ठ्यारो समय बोकेर उभिएको छ ! भत्किएको घरको थुप्रोबाट जीवनहरु मुस्कुराउदै निस्किरहेका छन् । भोक र प्यासलाई मात दिँदै धूलोले पुरिएको धर्तीबाट आशाहरु उठ्दैछन् सहयोगी हातहरुको चहलपहल छ साथ दिने खुट्टाहरुको ओहोरदोहोर छ चर्किएका मनहरु जोड्न विशाल सागर उलिर्एको छ । यस सुन्दर चित्रमा भर्नु छ– आँट नभत्किएको रङ्ग आकाङ्क्षा नमेट्टिएको रङ्ग रहर नहराएको रङ्ग इच्छा नमास्सिएको रङ्ग भरोसा नढलेको रङ्ग र, जीवनको विश्वासिलो रङ्ग । थुप्रै जीवन शिर उठाउदै पुन: हिँड्न खोजिरहेछन् यिनकै लागि थाम्नु छ एउटा भुइँचालो मुटुभित्र । |
छुटेको जीवनसखारै एउटा कलकलाउँदो दिन उदाउँछु दैनिकीको आकाशमा वल्लो छेउ, पल्लो छेउ घिसि्रन्छु अहोरात्र पसिनाको अविरल खोला बगाउँछु ढाडका कोमल हड्डीहरु खियाउँछु जोतिन्छु खुरन्धार मानौँ लानु छ आकाश-धर्ती नै ! समय यसरी बित्छ मनमा अड्दैन कर्कलाको पातमाथि नाच्ने शीतको सौन्दर्य जीवनको आकाशमा सूर्यको उज्यालो फैलिँदैन कुनै अर्थ छैन जूनको शीतलता । पल-पल व्यस्त बन्छ सन्तानको मुहारमा खुसी ओइलाउँछ आमाका आँखामा स्नेह छचल्किन्छ बाका जर्जर मनमा थुप्रिएको आशीर्वाद भ्याइँदैन थाप्न । चटारोमा बाँचिन्छ फुर्सद छैन हिमाल-पहाडसित मित्रता गाँस्ने माटोसित लम्बेतान आत्मीय बात मार्ने सुसाउने जंगलको गीत सुन्ने । मनभरि ऐंजेरु जिजीविषा जीवन रूखका टोड्कामा सन्तुष्टिले गुँड लाएको छैन हाँगामा शान्तिका बचेरा चिरबिराउँदैनन् क्षणहरु थोते समयले बेस्वाद चपाउँछ । फुटेको बल्ब बोक्दै जीवनको राजमार्गछेउ ल्याम्पपोस्ट उभिएको छु समयको ह्यांगरमा झुन्ड्याएको छु खुसीका टाँकहरु झरिसकेको बूढो कोटजस्तै । यति हतारमा बाँचिर’छु भ्याएको छैन जीवनको ऐना हेर्नेसम्म । लाग्छ केही छुटेको छ कतै, धेरै कुरा ! |
एउटा देशको कथाओ आफ्नो अनुहारभरि सुनौलो घाम बोकेर लेकबेँसी गर्ने राजकुमार जून झैँ लुकामारी खेलिरहने राजकुमारी बतासझैँ देउराली डाँडाकाँडा उडिहिँड्ने प्रियसी आऊ, म एउटा देशको कथा सुनाउँछु यस कथामा– सेता हिमालका शिरमा टेक्दै टेक्दै उक्लन्छन् स्वार्थी खुट्टाहरू आँखाभरि माया बोकेर उभिएको पहाडलाई ढुकिरहन्छन् लाटोकोसेरो आँखाहरू लुछिरहन्छ विशाल छाति फैलाई पल्टेको तराईलाई अतिक्रमणको भेलबाढी । देशको काँधमाथि टेकिहिँड्छन् दलालहरूका बूटजुत्ता शान्तिको परेवा छाडिएको आकाशैभरि लोभका ठूला ठूला पखेटा फिँजाई पहेरीदारी गर्छन् बाजहरू, र आतंकित पार्छन् घरआँगनमा खेलिरहेका चल्लाहरू । मस्त नागबेली बाटो–दोबाटो चाल फेर्दै हिँड्छन् छमेकी ढाडे बिरालाहरू मायालु सडकमा मित्रताको नाटक गर्दै घुमिरहन्छन षड्यन्त्रकारीहरू सन्धि–सम्झौताको खोलभित्र दुष्ट फटाहाहरू गरिरहन्छन् हाम्रो रगतको मोलभाव । यहाँका शान्त गल्ली र सौहार्दपूर्ण चोकतिर धूर्त स्यालहरूको चहलपहल छ मौकामा सोझो अस्मिताको घाँटी अठ्याउँछन् निर्दोष रगत चुस्ने ताकमा बस्छन् चिथोरिरहन्छन् कलिला मन–मस्तिष्कहरू । ओ खोला झैँ बगिहिँड्ने मनहरू फूल जस्ता जीवनहरू चराचरुङ्गी झैँ चिरबिर चिरबिर चहचहकिने खुशीहरू आऊ, म एउटा देशको कथा सुनाउँछु कथामा– विदेशी चलखेलले डसिरहन्छ पुर्खौली ईतिहास जालझलेको माकुरी जालमा जेल्लिएको छ राष्ट्रीयता, र बलात्कृत छ देशप्रेम । छरपष्ट मायाप्रेमका अक्षरहरू ढलिरहेका सीमा स्तम्भ जस्ता शब्दहरू सद्भावका घाइते पङ्क्तिहरू एकअर्काबाट च्यातिएका र छुट्टिएका पानाहरू यस कथाभरि दुःखिरहन्छ विषालु गोमनले बिस्तारै निली रहेको मेरो देश नेपाल ! |
भुइँचालो र फूलएउटा फूल राखिदेउ त्यो सुनसान काखमा गएको छ निदर्यी भुइँचालो यहाँ उपद्रो मच्चाउँदै ।… आफ्नो सन्तानको यादमा रोइरहने उजाड मरुभूमि बनेको यो आमा मनमा चलोस संवेदनाको बतास । अर्को फूल टिपेर सिउरिदेउ त्यो तरुनीको केशराशिमा । बेपत्ता प्रेमीको यादमा तडपिरहने एक्लो साँझ, चकनाचूर सपना, र मरणासन्न बनेको रहरलाई हुनेछ अलिकति साथ । एउटा अर्को फूल सजाइदेउ त्यो साथीको छातिमाथि देब्रे खल्तीमा । हराइरहेका बा–आमा पर्खिरहेका व्यग्र आँखा आशिर्वाद लुटिएको शिर, र रंग खोसिएको इन्द्रेणी जस्तो मुहारमा कोरिने छ एक धर्को आशा । एउटा फूल देउ आफ्नो भत्किएको संसार टुलुटुलु हेरिरहेकालाई । घाइते इच्छाहरू, सौन्दर्य मासिएको बगैँचा जस्तो ओठ, र जीवन निर्जन बगर बनेको समयमा भरिनेछ केही उमंग । एउटा फूल देउ त्यो वृद्ध जोडीलाई आकाशबाट एउटा चम्किलो तारा बिलाएझैँ यिनका बूढौली आँखाका गहराइबाट ज्योति गुमेको छ , र खुशीहरू अपहरित भएकाछन् । यी अँध्यारा रातहरूमा मुस्कुराउने कोशिश गर्नेछन् जून–तारा । एउटा फूल चढाउ खेतबारीसित बगेर गएका सपनाहरूलाई, घरसित भत्केका सुखशान्तिलाई, र जीवनबाट हराएको सुगन्धलाई । पक्कै, यस उपहारले घाइते क्षितिजमा फैलिने छ थप जिजीविषा । र, एउटा फूल चाहिँ अर्पण गर माटोमुनि पुरिएका खुशीहरूका लागि । सुनसान मनको ओडार, र उजाड जीवनको बगैँचा । हो, यी फूल गजब हुनेछन् घोर निराशामा कोर्ने छन् थप रंगहरू । साथी ! यही हो समय, बाँड फूलहरू असंख्य– दया र मायाको फूल भरोसा र विश्वासको फूल मन र मानवताको फूल । बाँडेनौँ भने अहिले, ओइली जानेछन् व्यर्थै हृदयको गमलामा हुर्किरहेका यी सुन्दर फूलहरू । |
कवि र कविता–१ऊ एक कवि एउटा नयाँ कविता कोर्दै थियो । उसको कवितामा– आकाश, बादल, पुतली, फूल, वर्षात र, थिए अन्य अनेक । उसले आकाशको अनुहार सिँगार्न आकाशैभरि सुन्दर बादलहरू झुण्ड्याइदियो साँच्चै, आकाश गजब देखियो । यसरी नै बादलमा जीवन भर्न उसले पुतलीको उन्मुक्त उडान थपिदियो बादल मस्त उड्न थाल्यो । त्यसपछि पुतलीलाई सुन्दर बनाउने विचारले फूलको रंग उसले पुतलीको ज्यूभरि छ्यापिदियो । र, फूललाई रमाएको हेर्न उसले सुनायो फूललाई वर्षातको रिमझिम फूल रमाउँदै नाच्न थाल्यो । उसले, बेला बेलामा रुन खोज्ने वर्षातलाई माथि आकाश देखायो वर्षात फेरि सुरिलो गुनगुनाउन थाल्यो । यसरी –आकाश र बादल –बादल र पुतली –पुतली र फूल –फूल र बर्षात –वर्षात र आकाश अहा ! कति सजिलै कविले थुप्रैथुप्रैलाई एकआपसमा जोड्दो रहेछ । |
गिद्दहरुआजभोली, मेरो देशको आकाशमाथि लालच र पदलोलुपताका दुइ पखेटाहरु फिंजाई निर्दयी गिद्दहरु फेरी विचरण गर्न थालेका छन् जसका तीक्ष्ण लोभी नजरले प्रत्येक अवसररुपी चल्लालाई देख्न सक्छन् टाढैबाट चिन्न सक्छन् र मौका पाउन साथ झम्टिन्छन् । जब, दरबार भित्रको शिकारीले यी गिद्दहरुलाई आफ्नो चालको जालमा पारे र यिनका दुइ शानदार पखेटाहरु काटेर आकाशैभरिको स्वतन्त्र उडानलाई खोसे । तब, यी गिद्दहरु मुकुटधारी शिकारीको विरोधमा दिन-दिनै रत्नापार्कमा भेला हून्थे, आफ्नो खोस्सिएको आसन फिर्ता पाउन खुल्लामञ्च थर्काउने भाषण ठोक्थे, लुटिएको सुख-शान्तिका निम्ति चोक-चोकमा आन्दोलित हुन्थे र सहयोगको लागि हामी जनतालाई गुहार्थे । अब फेरि, त्यो क्रुर शिकारीको चंगुलबाट फुत्केर यी गिद्दहरुका बदनाम नाकले अवसरको गन्धलाई सुघ्न थालेका छन् कुइएका आलु जस्ता दिमाग बोकेका शिरलाई परम स्वामीको पाउमा नै र्समर्पण गर्न थालेका छन् र फेरि यी गिद्घहरुले अबलाहरुका बेइज्जत गरेर ठूला-ठूलार् इज्जत पुरस्कारमा थाप्न सक्छन् हाम्रो विश्वासलाई तोडेर भ्रष्ट चरित्र बापत थुप्रोई तक्मा जोड्न सक्छन् र, आफ्नो स्वार्थ्र्ााे थैली भर्न पापी हातले सामन्तीको गोडा धुन पनि सक्छन् । तर खबरदार ! निरंकुश शिकारीको जाललाई धुजा-धुजा पार्न सक्ने परेवाहरुले यी लोभी गिद्दहरुलाई पनि लखेटन सक्छन् । |
हिमाल, पहाड र तराइअसंख्य तेन्जिङ्ग र हिलेरीहरुका आक्रमणले घायल बनेका हिमालहरु हर क्षण झार्छन् हिउँको चिसो आँसु । कुनै आर्मी आफीसरको आदेश बमोजिम सजिएर हरियो कम्बैट ड्रेसमा र पर्खिदै अर्को आदेश चुपचाप उभिन्छन् सिपाही पहाडहरु । बाढीको तेजधार ब्लेडले सम्पूर्ण कपाल खौरिएको तराइ बस्छ मौन मौन जाडो याममा गरिबीको आगो ताप्दै । |
देश
शहीद र पातहरू
अचेल मेरो गाउँ
मैले बाँचेको शहर-१
Reference
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-diarrhea/Medicinal Plants for skin Burns
Medicinal Plants for Hair Health
30 Medicinal Herbs For your Home
50 Medicinal Plants for Inflammation
50 Medicinal Plants Used as Spices In Nepal
Medicinal Plants for Penis Size Enlargement
Medicinal Plants for Skin diseases
Medicinal Plants for High Blood Pressure
Medicinal Plants For Diabetes (High Blood Sugar)
MEDICINAL AND AROMATIC PLANTS LISTS OF NEPAL
Medicinal Plants Of Nepal ! Genetics, Classification, Preservation, and Applications
100 Rare Medicinal Plants of Karnali Nepal! Impossible to Find Other place.
Top 25 Medicinal Plants For Boosting Memory and Treating Alzheimer
Top 15 Expensive Medicinal Plants of Nepal! Numerous Among Them Are Uncommon Globally
Shashwot Khadka Songs Lyrics and Chords
Samir Shrestha's Top Songs Lyrics And Chords
Nepali Song Lyrics And Chords of Prabesh Kumar Shreshta
All Songs Lyrics Of Wangden Sherpa
Top 10 Ankita Pun Songs with Lyrics and Chords
Strum Along: Top 24 Sushant KC Songs with Lyrics and Chords
Famous Nepali Poems of Sarita Tiwari सरिता तिवारीका कबिताहरु
Famous Nepali Poems Of Man Prasad Subba मन प्रसाद सुब्बाका कबिताहरु
Top Poems Of Dinesh Adhikari दिनेश अधिकारीका कबिताहरु
Best Poems Of Prakash Sayemi प्रकाश सायमीका कबिताहरु
Famous 10 Poem Of Siddhicharan Shrestha
Best Nepali Poem OF SaruBhakta सरुभक्तका कबिताहरु
100 Nepali Famous Haiku Poem In Nepali
Arjun Parajuli ka Nepali Kabitaharu
Some Nepali Poem Of Shekhar Dhungel शेखर ढुङ्गेलका कबिताहरु
Some Poem Of Motiram Bhatta मोतिराम भट्टका केही कबिताहरु
Some Poem Of Lekhanath Paudel लेखनाथ पौडेलका केही कबिताहरु
25 Famous Poem Of Gopal Prasaad Rimal गोपाल प्रशाद रिमालका केही कबिताहरु
Some poem of Kali Prasad Rijal काली प्रसाद् रिजालका केही कबिताहरु
Some Famous Poem Of Bhinidhi Tiwari भिमनिधी तिवारीका केही कबिताहरु
Top Poem Of Madhabh Prashad Ghimire राष्ट्रकबी माधव प्रशाद घिमिरेका कबिताहरु
10 Famous Nepali Poem Of Mahakabi Laxmi Prashad Devkota
Exploring the Literary Legacy: Bhanubhakta Acharya and His Top Ten Poems In nepali
11 types of poetry with Beautiful Short Nepali Poem
Ten Nepali Poems with English Translations for Poetry Enthusiasts Worldwide
The history of Nepali Poem And famous poets of Nepal
