He was born as Bal Krishna Samser Jang Bahadur Rana on
February 8, 1903, at Gyaneshwar in Kathmandu into a very privileged upbringing
right from the start. The son of the already prominent Rana family, Samar
Samsher Jang Bahadur Rana, his father, and Kriti Rajya Laxmi Devi, his mother,
made Sama and his brother, Puskar Samsher, enjoy all possible privileges. Art,
music, and literature at home during his childhood contributed to forming his
future as one of the greatest literary figures of Nepal.
A mark of genius began manifesting itself since very early
in his life. He started learning at the tender age of five years from Til
Madhav Devkota, the father of the great poet Laxmi Prasad Devkota. This
connection with another great literary figure of Nepal indeed speaks to the
fact that Sama grew up in an intellectually charged atmosphere. This early
exposure to music, drama, and colorful stage performances at home instilled in
him a lifelong passion for writing, acting, and the arts.
Indeed, his childhood was filled with performances of plays
and musicals that evoked a very avid fascination for drama. The emergence of
stage curtains and the magic of actors awoke a mark in the young mind of Sama.
Soon, this fascination grew into an avid desire to be an artist himself-in
literature and visual arts. At ten years old, he had written his first poem
entitled "Ishwar," which later was published in Sharada, one of the
most reputable Nepali literary magazines.
Saraswati's Dream: The Summons of a Poet
It was much later, when he was 15 or 16, that this poetic
talent started to take flight. At some point in his life, Sama came across the
collection of poems by Kavi Shiromani Lekhnath Paudyal entitled Buddhi Binod;
it was the poetry inside that greatly inspired him. The poems instigated Sama
into working on his own literary ambitions, and one night, he had a dream where
the goddess of knowledge, Saraswati, appeared before him. She asked him what he
wanted, to which he immediately replied that he wanted to be a poet. So
Saraswati granted the wish, and from then on, everything was set in motion on
the path of being a poet.
This dream was symbolic of the divine guidance Sama felt
through his career. He not only became a poet but also a dramatist,
philosopher, and artist, bringing a unique amalgamation of intellectual rigor
and emotional depth to the work he created.
Literary Contributions: The Shakespeare of Nepal
Bal Krishna Sama is referred to as the "Shakespeare of
Nepal," which gives an idea of the intensity of his impact on Nepali
drama. Sama was a pioneering figure in modern Nepali literature and contributed
much towards the development of Nepali poetry and drama. His plays, written in
verse, introduced new styles of rhyme and rhythm, adding to the country's
literature. His well-acknowledged works include Mutuko Byatha, Dhuva, Mukunda
Indira, Prahlad, Aandhabeg, Bhakta Bhanubhakta, Ma, Prempinda, Amar Singh, Tala-Maathi,
Amit Basana, Tansenko Jhari, Bhimsenko Aantya, Swasni Manchhe, and Oo Mareki
Chhaina.
While Sama's plays gained much in the way of kudos, it is
perhaps his poetry that has stood the test of time. It is his ability to
simplify poetic diction and express some very complex philosophical ideas
through expressions with which the common people could identify gave him a
special place in Nepali literature. His humanistic philosophy, as reflected in
poems like Manis Svayam Devata Huncha (1968), was all about dignity and the
possibilities of every human being. His love poem Ma Garbha Garchu (1968) is another
embodiment of his signature style wherein the paradoxical exploration of love
looks for a denial of hackneyed romanticism in order to give way to deeper and
more poignant expressions of emotions.
A Shift in Perspective: From Privilege to Equality
Appositely enough, Sama, though born into the elite ruling
family of the Ranas, had within him a strong sense of empathy for commoners.
This change in thinking is most evident in the change in his surname. After the
fall of the Rana regime in 1951, Sama dropped the later part of the name
"Samsher Jang Bahadur Rana" and adopted the pen name
"Sama," meaning "equal" in Nepali. This was quite a
statement, especially coming from someone of his social background, and it
showed his faith in equality among people.
But this shift in personal identity was also the one which
can be traced well in his literary journey. Whereas the early works of this
genius were laced with the intellectual and artistic backgrounds of his
privileged upbringing, the later ones plunged more into the hoi polloi and
their struggles. Sama believed in the power of art and literature to uplift and
inspire, and he used his works to promote humanism, equality, and social
justice.
The Influence of His Plays
Though highly regarded as a poet, Bal Krishna Sama's plays
are an integral part of his legacy. In verse, most of the plays he had written
showed not only his genius as a writer but also reflected the contemporary
social and political life of his time. The plays by Sama were revolutionary in
many ways because they brought new forms of drama before Nepali audiences and
touched upon themes of love, patriotism, morality, and the human condition.
His famous play, Mutuko Byatha, is about the intricacies of
love and human feelings. Another masterwork is Mukunda Indira, which is a story
of unrequited love, while Prahlad is a tale about eternal conflict between good
and evil. His play Bhimsenko Aantya shows the last days of the mythical Nepali
warrior Bhimsen Thapa, depicting the sad fall of an mighty figure.
Sama's plays are not only about grand historical and
mythological figures; they also deal with more mundane human experiences, and
herein lies his genius. By fusing the personal with the political, the
mythological with the contemporary, Sama had been able to create works which
would appeal to such a wide audience.
A Man of Many Talents: Poetry, Painting, and Philosophy
Besides being a poet and a dramatist, Sama was a painter and
a great philosopher. His artistic talents were reflected in the imagery and
symbolism full in his literary works, while his philosophical musings on
humanism, equality, and the nature of existence are woven throughout his poetry
and plays.
Sama's humanistic philosophy is probably best encapsulated
in his poem Manis Svayam Devata Huncha (Man Is God Himself), which celebrates
the inherent divinity within each person. In fact, this theme of potentiality
and dignity among humans runs through many of Sama's works, reflecting as it
does his profound belief in the power of the individual to shape their destiny.
Recognition and Legacy
His contributions to Nepali literature and culture were not
left unseen. During his career, he was granted many awards and honours,
including the prestigious Tribhuwan Puraskar from the Nepal Rajakiya Pragya
Prathistan in 1972. In the same year, he was granted the Bishesh Upadhi from
Tribhuvan University, and in 1978 he received one of the highest honours in
Nepali literature-the Prithvi Pragya Puraskar.
Yet, Sama's influence did not stop at the literary arena. He
was a teacher, editor, and public servant who held most of the major positions
in his country, such as Director of the Publicity Department, Editor-in-Chief
of Gorkhapatra (oldest newspaper in Nepal), and Vice Chancellor of the then
Royal Nepal Academy. In these ways, Sama played a significant role in
developing the cultural and intellectual topography of modern Nepal.
Sama died in 1981, leaving behind a legacy that still
inspires generations of writers, poets, and artists. His works continue to form
an essential part of Nepali literature, and his philosophy of equality and
humanism remains alive among readers and audiences.
Conclusion
Bal Krishna Sama was a man of immense talent and vision. A
poet, playwright, painter, and philosopher, Sama's contribution to Nepali
literature and culture stands beyond measurement. His works, marked by
simplicity, intellectualism, and humanistic philosophy, have left an indelible
mark in the literary landscape of Nepal. While his plays may seem outdated to
many in today's fast-changing world, his poetry proves to be timeless,
continuing to inspire and uplift one and all with its message of equality, dignity,
and immense human potentiality.
In this regard, the life and works of Sama represent an embodiment of how art and literature cross time at the seams, binding us through our common humanity across generations.
मेरो प्रतिविम्ब’ प्रति क्यै जितेझैँ क्यै सम्झेँझैँ को त्यो पथमा गाइरहेको ? मानिसजस्तै सुरु-सुरु हिँड्दै सवलताले ती निखन्दै को त्यो पथमा गाइरहेको ? दुइटा खम्बा बलियो भित्ता भित्तामास्तिर एउटा छाना राखी, यो हो आलय भन्दै पुस्तकहरूले तानिरहेझैँ को त्यो पथमा गाइरहेको ? झुट नचिन्ने सत्य अँगाल्ने चढ्दै मस्तिर म गिरँे भन्ने वातावरण नै दूषित पार्ने वरपर हेरी अड्नु नसक्ने को त्यो पथमा गाइरहेको ? आकृति हो तर रूप अनुप भाषा हो तर भाव अपूर्व मान्छे हो तर आत्मा उच्च चारैतिरको मुक्त विचार यो तेरो प्रतिविम्ब उडेको । |
स्वर्ग र देवता झरीको एक दिन थियो, रुपौला किनारे विद्धुत सितारे रेशमी बादलको घुम्टो हाली पृथ्वी धुरु धुरु रोइ रहेकी थिइन, जगबन्धु सूर्यले त्यो देखे । अनि उनले आफ्ना कोमल करले सुस्त उघारि त्यो घुम्टो चियाए । सँधैकी सुत्केरी पृथ्वीका गढेका कन्चट बसेको गाला खोक्रा कोखा सारामा अश्रु सागर महासागर भरी भरी भै उर्लिरहेका, आँखा-सजल खाल्डाबाट अश्रु नदीहरु बही रहेका, सुस्ती वायुका हात खुट्टा पनि जलकणले सब भिजी रहेका, जङ्गली कपाल, चट्टान-मस्तक, झम्के परेला बुटा बुटी, शरीरभरका तृण-रोमकूप समेत आँसुले निथ्रुक्क भएका, शैलशिखर निधारमा अस्ताचलबाट हिंड्ने बेला हिजो बेलुकी पख मात्रै आफूले लाइदिएको झल्कने सिन्दूर रङ्का टीका सुद्धा मेट्टीरकेका । सूर्यले सोधे- “किन प्रिया ? किन ? किन यसरी रोइरहेकी ?“ पृथ्वीले भनिन् कोकिल कण्ठले- “मैले सघाउन सकिन प्रिय, हाम्रा बालकहरुलाई फकाउन फुल्याउन सकिन, करोडौं मुहानबाट दुग्धामृतको फोहरा म चलाइरहेछु, दूध पिउन छोडी ती सहोदरको रगत चुस्न घोक्रोमा दाँत गाड्छन् ! छातीमा एकातिर एक बालाको मृतलाश तेर्स्याई अर्कातिर अर्को स्तनपान गराइन भने मैले- पुत्रशोकमा वक्षःस्थल सुकाउन लागें भने मैले अर्को भोकै मर्दछ, त्यसैले म मरेकालाई संझी रुन पनि भ्याउन्न सबलाई पिठ्यूँमा बोकेर प्रिय सेवामा घुमी रहेछु, एकछिन पनि फुर्सत छैन । हृदयमा दाह छ, कहिले कहिले ज्वालामुखबाट सुस्केरा निस्कँदा पनि कैयन् सन्तान छटपटाई मरिदिन्छन् । मेरो यस्तो अवस्था छ, पुत्र पुत्रीहरु भने धेरै जसो- प्रायः – चकचक गर्छन्, नाना लगाई धक्कु पिंजाईकन हिंड्दछन्, खलबल गर्छन, झगडा गर्छन्, अनि पापाको निंति लुछाचुडी खोसाखोस गर्छन्, अनि बाझ्छन्, जुध्छन्, हात हालाहात गर्छन्, अनि चाचाको निंति यस्तो खेल खेल्छन् जुन खेलहा हुन्छ रक्तपात लाखौंको । बालुवाकै घर बनाई मन्दिर-मस्जिद-गिर्जा भन्दै विभिन्न ममता बोकी मत्त भै झगडा गर्छन्, अनि मरुभूमिमा परेको आफ आफ्नो पाइला-छापका निंति स्वदेश स्वजाति स्वधर्म भनीकन आँखा चिम्ली तगडा गर्छन् – यस्तो खेल खेल्छन् जुन खेलमा हुन्छ रक्तपात लाखौंको ! अदृष्य वस्तुको त्यै सैकतकणमा कोही भिन्न भिन्न कल्पित रुप खिंच्छन्, कोही खिंच्तैनन् ——- यत्तिकैमा – अप्रमाणिक कुराहरुमा एउटा विश्वास गर्छ अर्को गर्दैन – – – – यत्तिकैमा – एउटा त्यो – – – – – खान्छ एउटा त्यो – – – – – खाँदैन यत्तिकैमा मेरो छाती माथि रातो गङ्गा बहाउन आपसमा काटाकाट मारामार गर्छन्, यिनीहरुलाई सँझाउन म असमर्थ भएँ, शान्ति छ केवल एक थरीले हतियारमा साँद लाउन्जेल, नत्र भने छ सदैव घृणाको भित्र भित्रै सल्किरहेको आगो !- मैले निभाउन सकिन । मेरो सिधा बच्चा पनि जन्मे तर – करोडौ पुच्छर डाँकामा थोरै सज्जनका बोली त्यसै बिलाउँछन्, ती के गरुन् ! अधैर्यले म बौलाही भइसकें ! प्रिय, आई मलाई चुम्नोस्, अनि आफ्ना छोराछोरी आफ्नै जिम्मा लैजानोस् ! मलाई लप्काले अँगाल्नोस् ! ‘तमसोमा ज्योतिर्गमय ? “ सूर्यले – “प्रिया, नरोऊ, धैर्य गर, बालकहरु यस्तै हुन्छन्; चाँडै यिनीहरु हुर्कलान् (हामी नमर्दै ) खेल र झगडा छोडी शान्तिसित पढ्लान्, जान्लान् वैतरणीमा पौडी पौडी दुःखको पारी पुग्लान, जसरी जल-अणुभित्र घुसी हाइड्रोजन अक्सिजन पाए, जसरी हाइड्रोजनभित्र पसी प्रोठन र ईलेक्ट्रन पाए, फेरि प्रोटन भित्र छिरी न्युटन र पोजिटनपाए, उसरी नै इलेक्ट्रनको नाभिकण च्याती त्यस जगत् भित्र पसी पक्री मूल विध्युत तत्वलाई आँगनमा नचाउन जान्नेछन्, अनि प्रकाशको मूल तत्व फोटन फटाउन सक्नेछन्, यस्ता शक्तिले विजय प्राप्त गरी हाइड्रोजन ध्वंसावशेष सृष्टि किरणका सैन्यहरु तिनको अधीन भए पछि हाम्री नातिनी जन्मली– दिवा ! स्वर्ग! पृथ्वी, तिमी चाउरी परेकी छौ छ्याकटी छौ, उ चाहिं, मखमली आरुको सतह भएकी पोटिली चिल्ली होली, तिम्रो अनुहार कच्याक कुचुक्क छ, उ अत्यन्त राम्री होली, तिमी थोती छौ, उसको दन्तहार स्फटिक नगर लहर होला, तिम्रा स्तन कति शुष्क छन्, उसमा खनजोतै नगरी कल्पवृक्ष लहलहाउलान्, उसमा सँधै प्रसन्न ऋतु होला, तिमी यस्ती रोगी दुःखी, उ निरोगी सुखी होली, तिमीमा मृतका प्रतिमा छन्, उसमा जीवित अमर मूर्ति होलान् । जब कोटि सूर्य समप्रभ अर्कै सूर उल्लाई वर मिल्ला त्यहाँ हाम्रा पनाति देवताहरु जन्मलान्, उनको आयु इलेक्टनकै जति अथवा इच्छामरण होला जसको अगाडि रेडियमको आयु सत्र शय थोरै जँच्ला, त्यो वेला ती सच्चिदानन्द भै सुख समाधिमा डुब्ने छन्, अथवा हाम्रो कल्पनाभन्दा अनन्त गुना अगि बढ्ने छन्, यसरी हाम्रा सन्तानले विकसित हुँदै हुँदै निरन्तर कोटि कोटि जगका ब्रह्माण्डहरु कोरल्नेछन्, बुढेसकालमा हामीलाई सन्तोष दिने छन्, धन्दा नमान प्रिया ! नयाँ ……….. ‘………….. सूर उदिते ……… !” ती सब गाउन सक्ने छन् । पश्यम शरद्: शतम् ! जीवेम शरदः सहस्रम । भवेम शरदोर्बम् ! भूयसीः शरदो नन्तात् !’ ‘सर्बे सन्ति नरामयाः !’ त्यो वेला ती हामीलाई स्वर्गको काखबाट देख्ने छन्,- फुलेकी बूढी आमा पृथ्वी आफ्नी बहिनी चन्द्रमासित बदली दोलाई ओढी पुराना कुराहरु गरी रहेकी ! पिता म चीसो बूढो सूर्य त्यो नयाँ घाम तापिरहेको ! प्रिया, तसर्थ स्वर्गको जन्मोत्सव मनाउने दिन घर आउँदै छ ! पर्ख । अहिले – कृष्ण राम अशोकहरु जस्ता तेजिला छोरा पायौ, बुद्ध गाँधी ईशा जस्ता साधु पुत्रहरु पायौ, फ्राई नाइटिङ्गेल हरिततारा झै जाती छोरी पनि पायौ, शेक्सपियर मार्क्स आइन्स्टाइन् जस्ता प्रतिभाशाली कति पायौ यी थोरै नाम हुन् यस्ता कतिले ससारमा रोई रोई दिंदै आफ्ना जीवन परिचय माताको शङ्का धोई हाम्रो नाम राखेको सम्झी चित्त बुझाऊ ! आँसु पचाऊ ! सहू ! रहू ! है !” यति भनी गालाको आँसु पुछिदिन लागे जब सूर्य हिमाल दाँत देखाई पृथ्वी हाँसिन छर्दै माधुर्य । |
म पनि द्धौता मान्छुम पनि द्यौता मान्छु जोगी म पनि द्यौता मन्छु; तर तिम्रो र मेरो द्यौतामा आकास र पृथ्वीको भिन्नता छ । तिमी उसलाई आँखा चिँम्लदा अमूर्त चिन्तनको बादलामा देख्छौ म उसलाई आँखा उघार्दा प्रत्येक मानिसको प्रिय दर्शनमा देख्छु अवश्य मेरा तीन अरब द्यौतामा अस्पष्ट्ता छ, धमिलोपन छ विकार छ म त्यही हटाउन कविता लेख्छु अझ कविता दर्शन देऊ भन्छु देवत्व नै कवितालङ्कार मान्छु सत्यता भाव, शिवत्व ध्वनी भीनस को प्रतिमा जस्तै नङ्गो यथार्थता रससौन्दर्य । जोगी तिम्रो हरिमदप्याला पिउँदा मलाई पनि लठय्यायो तिम्रो कविता झन्न पार्नी रन्न पार्नी लाग्ने रहेछ, झन्डै मैले पनि आँखा चिम्लेको । अब मेरो कविताप्याला पनि चाख, यो ओखती झै तीतो झस्काइदिने आँखै लाग्न नदिने छ, म चाहन्छु अझ यो मुटु हिलाउने डाम्ने सुस्पष्ट दर्शन होस् मानव लाई मानवतामा घोलिदिने यो कलम बनोस् जोगी, भन किन आँखा चिम्ल्यौ के नरक देखी डर लाग्यो ? नरककै बिचमा स्वर्ग पनि त छ, मल पन्छाउन अल्सी लाग्यो ? के स्वर्ग बाट अन्न बर्सन्छ, कि धरतीलाई खनी खनी कन्दमूल पनि झिक्नुपर्छ ? मलहरुकै बीच छेडी धरतीले रायोको साग उमार्दछ, खेतको मलिलो तेलामा नै धानको बाला बल्छ नरककै बिचबाट उठी सुन्ताला तिम्रो मुखमा अमृत छर्छ, फोहोर सोहोर्दै थेग्राउँदै तौरँदै नदीले तिम्रो तिर्खा मेट्छ आफ्नै मथिङ्गल र पेट सम्झेर पनि आँखा खोल अनि मुख खोल्, आफूलाई पाल्ने पृथवीमाताको प्राणपणले प्रत्युपकार गर “आत्मन्येवाSS त्मना तुष्ट” हुन खोजी आत्मरतिमा पल्की जोगी निस्सन्तान बनी आफुलाई स्वतन्त्रत ठानी आँखा नचिम्ल त्यो सम्झयौ भने झन् पृथ्वीभरका मानिस तिम्रा आमा-बाबु धर्मले केटाकेटी छोराछोरी हुन्छन अझ बढछ तिमीमा उत्तरदायित्व तिम्रा बा तिम्रो अघिल्तिर हात पसारी उभिएका छन तिम्री आमा झुत्रो मझेत्रोको टुप्पा फैलाईरहेकी छन सिङ्गने नाङ्गा छोराछोरी एक हातले माग्दै आर्को हातले आँखा मिच्दै रोइरहेछन ती कैलाश परिवार हुन उनलाई आँखा चिम्ली नठग आँखभित्र त अन्धकार मात्र छ ज्योती तिम्रो बाहिर छ तीनलाई हँसाइ धरणीमा कैलाश स्वर्ग बैकुण्ठ उमार जो पृथिवीकै गर्भमा छन्, सन्फ्रान्सिस्को झै सुन्दर नगरहरु आकशबाट झरेका होईनन धरतीकै माटोका ढिस्का हुन स्वर्गिय कल्पना पनि पृथिवीकै द्यौता मानव मस्तिष्ककै उब्जा हो, कृष्णलाई जतिसुकै महान भन् ती केवल व्यासकै अधभुत कविता हुन जोगि, म दर्शनको नाम्ले कवितामा कल्पना गरी मानिसलाई अपामन गरेको देखिसहन्न । कविताको नामम असत्यलाई सल्काएर त्येसको प्रकाशमा दर्शन स्पष्ट्याउन चाहन्छु । कविता गीत होस त्यसले मनिसलाई उचालोस् परन्तु स्वर्गद्वार भनी युद्ध मा धकेली पृथ्वीलाई रक्ताम्य बनाइ व्योमको कल्पित बुर्जामा नपठाओस् बरु शान्तिमा धकेली परस्पर हातेमालो गराएर आकशको रक्ताम्य बादल देखाओस् प्रेमोदय होस् ! एक एक चुमबनमा उन्नीत पद्मिनी विकसित होस् X X म पनि द्यौता मान्छु जोगी, म पनि आनन्द मान्छु, तर तिम्रो र मेरो परमानन्दमा पर र वरको भिन्नाता छ, म पनि बिष्णुलाई मान्छु – व्यापकता को मान्दैन ! म पनि शिवलाई मान्छु – को यो कल्याण चाहन्न ! म पनि स्रष्टालाई मान्छु – जगतलाई को देख्दैन ! म पनि ब्रह्मलाई मन्दछु आफु लाई को छाम्दैन! ” अहं ब्रहमाsस्मि” म निर्धक्कसित भन्छु किनभने म नै मानिस हुँ, द्यौता मनिस हो, मनिस द्यौता हो, त्यसैले म पनि द्यौता हुँ, तिमीले ब्राह्मण भनेकाले पनि म खुट्टाले हिँडेको देख्छु, तिमीले शुद्र भनेकाले पनि म डाँफे-गीत गाएको सुन्छु, त्यसैले म प्रत्यक मनिसलाई पूर्ण ब्रह्म नै मान्छु जोगी, आँखा चिम्लने बानीले तिमी कथालाई पुज्न पुग्दछौ , धरतीका लाखौँ मधुर स्वभावका सीतालाई अबला ठानी मानव-अधिकार दिना हिचकिचाउँछौ रामजस्ता राजालाई वरको धौतालाई जस्तै पर्यप्त प्रतिष्ठा कहिल्यै गर्दैनौ राजाका महान वाणीमा अर्थ झै समस्त आफू होमिन्नौँ ! जोगी, पूजक सेवित बन्न छोडी सेवक पूजित बन्न खोज्छ यस पृथ्वीलाई तिम्रो खाँचो छ, आकाशलाई छैन ! संसारमा मूर्खताको अतिरिक्त झगडा हुने अरू कारण छैन, सत्य-निष्पक्ष दर्शन भई तिमी बिचमा उभिए सबै सङ्ग्राम बन्द हुन्छ ! एक एक औषधले करोडौँ जननीको करोडौँ प्रेमीको आँसु पुछ्ने ति महात्माहरूले तिमी ले झै आँखा चिम्लिदिएको भए आज यस धरतीमा कति बाँकी रहन्थ्यौँ ! ए जोगि, हामी हुन्थ्यौँ हुँदैनथ्यौ! अब विष्णुसहस्रनामको सट्टा सहस्र दरिद्रनारायणनाम सधै जपी कण्ठ गर, सेवा स्वर्गद्वारा ती आँखा खोल, तिमीले नरक पारेका तीनलाई आफु त्यहाँ डुबी काँधमा हाली उतार्नु छ ! यथार्थमा द्यौता बन्नु छ- स्वार्थ छोडी मुक्तिनाथ हुनु छ, जाग, उठ ! जोगी, हामी मिलिजुली अनगिन्ती शुद्धबुद्ध ती फोहोरीलाई नुहाइदेऔँ,स्वास्थ्य दिलाऔँ, यसरी तीनका दाँत-मुख सफा गरिदेऔँ कि तीनको जूठो खान सकौँ । जोगी, म पनि द्यौता हुँ-साकार सीमित शक्ति भएको- रूनी दु:खिसँग सँग रूने- हाँस्नेसित सन्तोष मानी हाँस्ने- पिउनेसित साम्य भै पिउने- अन्याय्, अत्याचारसित सहानुभूतिले रिसाउनी- राम्रोलाई हेरिरहने- असत्य भूतप्रेतले घेरेको टाउकोबाट सब झारेर मिल्काउन खोज्ने- भुकम्प बाढी आँधी सङ्ग्रामले नरसंहार कहिल्यै नगरोस्- भनेर चिताउने- सबै सुखी निरोगी होउन भनिठान्ने- हातहतियारहरू केहि नलिएको केवल निर्बल कलम समत्ने म द्यौता हुँ-साकार । जोगी, म द्यौता हुनेछु- निराकार जब मेरो देह भस्म भएर हावा-पानीमा बिलाउनेछ, मलाई चिन्ने जान्ने सम्झने सुन्नेहरूमा हृदयहृदयका कुनाकुनामा म रहनेछु, मलाई सबैले बिर्से भने म सब्दब्रम्हमा अथवा अक्षरमा तल्लय हुनेछु, जसरी मेट्ने रबरले पुछ्दा आकार कागतमै बिलाउँछ, यसो भनेमा जोगी मलाई अद्वैतवादी भनौला, नभन, म त्यो मान्दिनँ, म आँखा ठूला भएकी पार्वती तीनलाई पनि धौता मान्छु, आँखा चिम्लेका पुरूष जोगी तिमीलाई पनि द्यौता मान्छु, “सर्वव्यापी सर्वज्ञ सर्वशक्तिमान्” आदिलाई म शब्द मान्दछु, यिनका स्रष्टा मनुष्यकै मस्तिष्कलाई म वेद मन्दछु, विशुद्ध मनुष्यस्वभावलाई म बुद्ध मान्द्छु विश्वमा मान्छेलाई नै सर्वोच्च अनन्त कोटी द्यौता मान्छु मनुष्य मनुष्यकै म “युज” धातुलाई पनि धौता मन्छु, जोगी, म पनि द्यौता मन्छु । |
इच्छाइच्छा यो छ महेश, अन्तिम जसै यो मृत्युसैया जली मेरो रक्त सुकाउला म गरुँला अन्योल भै छट्पटी त्यो बेला मुखमा बुटीहरु परुन् नेपालकै केवल जे-जेमा हिमशैलको छ मधुरो मीठो चिसो चुम्बन ।१। “यो नेपाल स्वतन्त्र भै फुलिरहोस्, राजाप्रजामा सधैँ झाँगी फैलिरहोस् बढेर लहरा यै शान्ति ऐर्श्वर्यको” यो सन्देश म ब्रहृमनाल तकिया पारी पठाउँ वहाँ साक्षी शङ्कर छन् श्मसानपछिका आशा रहेका जहाँ ।२। बज्ला मन्दिरमा ‘तथास्तु’ जब यो घण्टा दिदै उत्तर हाँस्तै शान्त भई उही समयमा नेपाल हेरी मरुँ । मैरो लाश पवित्र चन्दन घसोस्, कात्रो मलाई बनोस् नेपाली सुकुमार हातहरुले खस्रा बुनेका लुगा ।३। नेपाली वनका कपूर तुलसी श्रीखण्डका साथमा प्यारो सुन्दर आर्यघाट तटको साजा चितामा जलूँ, पाउँ बस्न मरेर आखिर गई स्वर्गीय त्यै ठाउँ मानेपालीहरु छन् मरीकन सबै जन्मिरहेका जहाँ ।४। |
कविताको व्याप्तीएक साधु ठूलो डालो लिएर कविता बटुल्न वनतिर लाग्यो, डाँडाकाँडा, खोलानाला, लेकबेँसी सबैतिर दौड्यो, छाँगोपाँगो, फलफूल, सागपात जताजतै कति खोज्यो, कतै पाएन, उसले ठान्यो- कवितासविताको ऋतु त्यो हैन रहेछ; हताश भई फर्कन लागेको उसलाई एक रसिकले भेट्यो । प्रश्न सुनिसकी रसिक बोल्यो- “कहाँ छ जहाँ कविता छैन, शुष्क आँखाले हेर्यो भने त छैन त त्यै झरना पनि नीरस छ, त्यो रौँझैँ जोबन झरिरहेको शून्यमात्रको उद्घोष छ, क्यै पछि पानी सब निख्रन्छ र त्यो पाखो खल्वाट हुन्छ ! तर साधु, अनुरागले आफ्नो छाती लिपिहरे, ठाँटो जमीकन सम्म भएको रक्त-हृदयको सतहमाथि दुःखी संसारको चोट एकत्रित पारी उच्छ्वासले शक्ति प्रहार गर, अनि अनुभूतको छाल उठाई मस्तकसम्मन् छिटा पठाऊ, आँखा जलजल रसिलो भएपछि सबै नियाली हेर, सहानुभूतिले नानीलाई सूक्ष्मदर्शक पार, अनि त ढुङ्गाका नसा-नसामा पनि रगत चलिरहेको देख्छौ, पत्थरको मुटु छाम्न सक्दछौ, अनि पहराले रस बहाउँछ, तिमी बविता पाउँछा ! यति भनेर घामको मइनझैं रसिक लत्याकलुतुक भै पग्ल्यो, साधुको आँखा पनि पग्ल्यो, रूखहरू खोटोझैं पग्ले, फलफूल महझैं पग्ले, हरिया फाँट पोखरीझैं पग्ले, समस्त ब्रह्माण्ड हिउँझैं पग्ल्यो, आकाशगंगा भै पग्ल्यो, ताराहरू सारा जलबिन्दु बने, साधुले आफूलाई आफैँ जत्रो आँसुको एक थोपो पाएँ, अनि दिग्दिगन्त विश्वभरि नै अणु-अणुको गर्भान्तरमा उनले प्रलय घनघोर गर्जनमा ओतप्रोत भएर कविता उर्लिरहेको पाएँ । |
Hindi To Nepali Dictionary Words Starting From बो
Bridging Cultures: Daily Use Hindi Sentences in Parties with Nepali Meaning
Daily Hindi Sentences for Kids with Nepali Translations: A Simple Guide
Daily Office Sentences: Essential Hindi-Nepali Translations for Everyday Use
Daily Use Hindi Sentences for Parents with Nepali Meanings: A Guide for Everyday Conversations
Daily Use Hindi Sentences for Students with Nepali Meaning
Essential Daily Sentences for Market Conversations: Hindi to Nepali and Vice-Versa
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-common-cold/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-loss/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-gain/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cholesterol/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cough/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-treatment-for-back-pain/
50 Medicinal Plants of Nepal Highly Liked by Chinese People
Medicinal Plants Of Nepal ! Genetics, Classification, Preservation, and Applications
35 Essential Medicinal Plants for Your Garden! Growing Health: Cultivating Wellness
100 Rare Medicinal Plants of Karnali Nepal! Impossible to Find Other place.
Top 25 Medicinal Plants For Boosting Memory and Treating Alzheimer
Top 15 Expensive Medicinal Plants of Nepal! Numerous Among Them Are Uncommon Globally
Medicinal Plants Of Gorkha Nepal! Top 55 Herbs Used in Traditional Medication
Bartika Eam Rai Top Songs Lyrics & Chords
Nepali Song Lyrics And Chords of Prabesh Kumar Shreshta
Oshin Karki's Nepali Songs Lyrics And Chords
All Songs Lyrics Of Wangden Sherpa
Sajjan Raj Baidhya Top Songs Lyrics And Chords सज्जन राज बैध्यका गीतहरु
Aani Chhoyeng Drolma Top 10 Songs Lyrics And Chords
Top 10 Ankita Pun Songs with Lyrics and Chords
Strum Along: Top 24 Sushant KC Songs with Lyrics and Chords
Biggest Collection Of Nepali Songs Lyrics and Chords! All Song in One Site
Top Poem Of Madhabh Prashad Ghimire राष्ट्रकवी माधव प्रशाद घिमिरेका कबिताहरु
10 Famous Nepali Poem Of Mahakabi Laxmi Prashad Devkota
Exploring the Literary Legacy: Bhanubhakta Acharya and His Top Ten Poems In Nepali
11 Types of Poetry with Beautiful Short Nepali Poem
Ten Nepali Poems with English Translations for Poetry Enthusiasts Worldwide
